เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 702

2
บทนา
งานอาชีวอนามัยเป็นสิ่งจาเป็นและสาคัญยิ่งสาหรับประชากรวัยแรงงาน ซึ่งเป็ นประชากรกลุ่มใหญ่ กลุ่มหนึ่ง
มีจานวนถึ ง 39 ล้านคน โดยประกอบอาชีพอยู่ในภาคอุตสาหกรรมและบริ การประมาณ 8 ล้ านคน ซึ่งในปีหนึ่ ง
ประชาชนเหล่ านี้มีโอกาสได้รับผลกระทบจากสิ่งคุกคามสุขภาพต่าง ๆ เช่น ทางกายภาพ ทางเคมี สภาวะการทางานที่
ไม่ถูกสุขลักษณะ การจั ดระบบงานไม่เหมาะสม จากการศึกษาสถานการณ์ปัญหาอาชีวอนามัย โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ใช้
แรงงานภาคอุตสาหกรรม มักเกิดโรคจากการสัมผัสสารพิษเป็ นเวลานาน เช่น โรคพิษจากสารโลหะหนัก เช่ น โรคพิษ
สารตะกั่ว โครเมี่ยม แมงกานี ส สารหนู โรคปอดและระบบทางเดินหายใจ เช่น โรคซิลิโคสิส (silicosis) โรคปอดอักเสบ
จากฝุ่นฝ้าย (byssinosis) พบว่า ผู้ประกอบอาชีพประสบอันตรายจากการทางานเพิ่ มขึ้น โดยความร้ ายแรงของอันตราย
นั้ น มีทั้งสูญเสียชี วิต ทุพพลภาพ สูญเสียอวั ยวะ ปัญหาสุขภาพของวั ยทางานทุกคนมีโอกาสเสี่ยงที่จะเกิ ดโรคจากการ
ประกอบอาชีพ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ใช้แรงงานภาคอุตสาหกรรม มักเกิดโรคจากการสัมผัสสารพิษเป็นเวลานาน เช่น โรค
พิ ษจากสารโลหะหนัก เช่น โรคพิษสารตะกั่ว โครเมี่ยม แมงกานีส สารหนู โรคปอดและระบบทางเดินหายใจ เช่น โรค
ซิลิโคสิส (silicosis) โรคปอดอักเสบจากฝุ่ นฝ้าย (byssinosis)
กลุ่มตีเหล็กกลุ่ มตีเหล็ กบ้านนาถ่อนทุ่ง หมู่ที่1,2,12,13,14,15 ประชากร เป็ นกลุ่มที่ เกิดจากการรวมตัวกันของ
ผู้ตีเหล็กทั้งรั บงานมาทาที่บ้านและทาในสถานประกอบการ จานวน 25-30 คน วิธี การทางานจะนาอุปกรณ์เครื่องมื อ
เครื่องใช้ ต่างๆอาศัยภู มิปั ญญาไทย ผลิ ตโดยใช้หลั กการไม่ ซับซ้อน ไม่ว่ า มีด พร้ า ขวาน จอบ เสียม อุปกรณ์ ทาง
การเกษตรหรือใช้ ในครั วเรือนเหล่านี้ เป็ นการทารุ่นต่ อรุ่น ถ่ ายทอดจากพ่อสู่ ลูก ทาให้เกิ ดอาชีพอุ ตสาหกรรมใน
ครั วเรือนและ มีรายได้ที่จะมาใช้จ่ายในครอบครัว การตีเหล็ กมาเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 75ปี จากการระดมความคิดเห็นโดย
ประชุมเวทีชาวบ้าน เพื่อค้นหาปั ญหาในชุมชนเพื่อร่วมแก้ไขปัญหาชุมชน จะเห็นได้ว่าปั ญหาโรคที่เกิดจากการประกอบ
อาชีพการตีเหล็กในกลุ่มวัยทางานยังเป็ นปัญหาที่เสี่ยงต่อสุขภาพของคนในชุ มชนในการทางานจะเริ่มทางานตั้งแต่เช้า
มืดประมาณ ตีสามจนถึงบ่ายสองโมง สาเหตุที่ต้องทาตั้งแต่เช้ามืดก็เพราะว่าการตีเหล็กนั้นจะต้องนาเหล็กไปเผาไฟ การ
ทางานในช่วงเช้ามืดจึงเป็ นทาให้สภาพอากาศในขณะทางานไม่ร้อนจนเกินไป การทางานที่ไม่ปลอดภั ยที่ส่งผลให้เกิด
อุบัติเหตุ โดยเฉพาะเศษเหล็กที่กระเด็นเข้ าตาจากการไม่สวมอุปกรณ์ ป้องกันอันตรายและพบว่าในแต่ละปี อุบั ติเหตุจาก
การทางานเช่น เศษเหล็กกระเด็นเข้ าตา เหล็กบาดนิ้ว เป็นต้น ประมาณ20-30ราย(โรงพยาบาลส่งเสริ มสุขภาพตาบล
,2551) นอกจากนี้ คนงานส่วนใหญ่มีความเข้าใจว่ าตนเองมีสุขภาพดีเพราะไม่มีการเจ็ บป่วย สามารถทางานได้ตามปกติ
จึงมุ่งที่จะทางานมากขึ้ นเพื่อให้ได้ ค่าจ้างมากขึ้ นและ มีการพักผ่อนน้ อยลง อีกทั้งยั งละเลยในการดูแลสุขภาพของตนเอง
อาจให้เกิ ดปัญหาสุขภาพจากการประกอบอาชีพมากขึ้ นจนถึงขั้ นรุนแรง เช่ น ตาบอด สูญเสียอวัยวะ ดังนั้ น การสร้าง
เสริมสุขภาพจึงเป็ นอีกกลวิธี ที่จะทาให้ผู้ประกอบอาชีพดังกล่าวได้รับการดูแลและเป็นการกระตุ้นให้หันมาใส่ ใจเรื่อง
สุขภาพก็ จะช่วยป้ องกันการเกิดปั ญหาจากการทางานและการมีส่ วนร่วมของชุ มชนก็มีความสาคัญต่อการสร้ างเสริม
สุขภาพผู้ ประกอบอาชีพ เพื่อให้สอดคล้ องตามความของการของชุมชนอันจะนามาสู่การดูแลรักษาสุขภาพที่ดีต่อไป
วิธีการวิจัย
การมี ส่วนร่ วมในการสร้างเสริ มสุขภาพของกลุ่ มเสี่ยงในสถานประกอบการ ในกลุ่ มตีเหล็ ก ผู้ วิจัยได้ ใช้
กระบวนการวิจัยปฏิบั ติการแบบมีส่วนร่ วม มีวัตถุประสงค์เพื่ อศึกษารูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพกลุ่มเสี่ยงในสถาน
ประกอบการโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชน โดยมีการศึกษาบริบทชุมชน ภาวะสุขภาพของกลุ่ มตีเหล็ ก นาผลการศึกษามา