เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 818

2
บทนํา
การตั้งครรภในหญิงวัยรุนเปนปญหาดานสาธารณสุขที่สําคัญ เปนการตั้งครรภที่มีโอกาสเกิ ดภาวะแทรกซอน
ตอหญิ งตั้ งครรภและทารกได มากกว าการตั้งครรภในวัยผู ใหญ ซึ่ งเกณฑมาตรฐานขององค การอนามัยโลก และ
กระทรวงสาธารณสุขกําหนดใหมีการตั้งครรภในหญิงวั ยรุนไมเกินรอยละ 10 แตพบวาในป 2548 ประเทศสหรัฐอเมริกา
มีอัตราการตั้งครรภในหญิงวั ยรุนสูงที่สุดถึ งรอยละ 70 (Ventura, Abma, Mosher, & Henshaw, 2009) ในประเทศไทยผล
การสํารวจระหวางป 2544-2552 อัตราการตั้งครรภในวัยรุนมี แนวโนมสูงขึ้นเรื่อยๆ โดยในหญิงวัยรุนไทยมีการตั้ งครรภ
เพิ่มขึ้นจากรอยละ 10 เปนรอยละ 40 (พรพั นธุ, 2553) การตั้งครรภที่เพิ่มขึ้นเนื่องมาจากอิทธิพลของวัฒนธรรมตะวันตก
เขามามีบทบาทต อวิถีชีวิตของหญิงวั ยรุนไทย การมีเพศสัมพันธแบบอิสรเสรี แตขาดความรูในการปองกันตนเอง จน
นําไปสูปญหาการตั้งครรภที่ไมได มีการวางแผน และมักเป นการตั้งครรภไมพึ งประสงค (บัญญัติ, 2551; สุคนธ, 2547)
เมื่อเกิดการตั้ งครรภในหญิ งวัยรุนโดยที่รางกายมี ความตองการสารอาหารเพิ่มขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยา และ
การเจริญเติ บโตของทารกในครรภ จึงเกิดผลกระทบตอสุขภาพ เกิดเปนปญหาโภชนาการไดง าย และมีโอกาสเกิ ดภาวะ
โลหิตจางมากกวาหญิงตั้งครรภวัยผูใหญ (Geist, 2006; Gupta, Kiran & Bhal, 2007) สวนทารกจะมีภาวะคลอดกอน
กําหนด มีน้ํ าหนักแรกคลอดน อย (เอกชัย, สุภานัน, เกสร, สุวรรณา และอุ ไรวรรณ, 2552) และอัตราตายของทารก
เพิ่มขึ้นถึงรอยละ 50 (Olaussoh, Cnatting, & Goldenberg, 1997) ซึ่ งผลกระทบที่เกิดขึ้นเนื่ องมาจากหญิงตั้งครรภวัยรุน
ขาดความรู ความเขาใจเกี่ยวกั บการบริโภคอาหาร ทําใหมีพฤติกรรมการบริโภคอาหารไม เหมาะสม สรุปไดวาอาหารใน
หญิ งตั้งครรภวัยรุนมีความสํ าคัญเป นอยางยิ่ ง ดังนั้นการบริ โภคอาหารที่เหมาะสม จะสงผลต อการมีสุขภาพดีของหญิ ง
ตั้งครรภและทารก
ปจจุ บันการใหความรูดานอาหารแกหญิงตั้งครรภ เปนการใหความรูโดยทั่วไป (อัจฉราและเครื อวัลย , 2546)
ไมมีการจัดสอนแยกเปนหองเรียนเฉพาะสําหรั บหญิงตั้งครรภวัยรุน (ศุ ภมาส, ประไพวรรณ, และนิษณา, 2552) ดวยเหตุ
ที่ หญิงตั้งครรภ วัยรุนขาดความพรอมทางวุฒิ ภาวะ มักคํานึงถึ งความตองการของตัวเองเป นสําคัญ (สุหรีและกัญญดา,
2550) ส งผลใหการเลือกบริโภคอาหารไมเหมาะสม และดอยคุ ณคาทางโภชนาการ สอดคลองกับการศึกษาพบวาหญิง
ตั้งครรภวัยรุนมี พฤติกรรมการบริโภคอาหารไมถูกตอง (ตรีพรและสัจจา, 2550; ศุภมาสและคณะ, 2552) ซึ่งมี สาเหตุมา
จากการขาดความรู ความเข าใจ มีการศึกษาพบวา การใหความรู คําแนะนําของเจาหนาที่เพี ยงอยางเดียวไม สามารถปรับเปลี่ยน
พฤติกรรมของผูใชบริการได ซึ่ งแบนดูรา (Bandura, 1997) อธิบายวา การที่ บุคคลใดจะปฏิบัติพฤติกรรม บุคคลนั้นจะตองมีการ
รับรูสมรรถนะแห งตน (perceived self-efficacy) และการมี ความคาดหวังในผลลัพธที่ ดีจะนําไปสูการปฏิบัติที่ ดีได
เชนกัน
ชีวิตชวงวัยรุนเปนวัยที่ ชอบมีกิจกรรมตางๆ กั บกลุมเพื่ อน ใหความสําคัญกั บเพื่อน และมักจะมีพฤติกรรม
เลียนแบบเพื่อน ซึ่ งการใหความรู คําแนะนําดวยการใหคําปรึ กษาแบบกลุมของมาหเลอร (Mahler, 1969 อางตามอร
พรรณ, 2549) สงผลใหหญิงตั้งครรภวัยรุนมีเพื่อนวัยเดียวกัน มีการพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและประสบการณแก
กัน ซึ่งเปนวิธี การสงเสริมใหเกิดการเรียนรู นํ าไปสูการพัฒนาสมรรถนะในการดูแลตนเอง มีการศึ กษาพบวา การให
คําแนะนํา ให ความรู แบบกลุ มทําใหหญิ งตั้ งครรภวั ยรุ นมีพฤติ กรรมที่ เหมาะสมมากขึ้ น (โศภิษฐ , ณัฏฐ
ป ณชญา, และสุพรรณี, 2551; สุ พร, 2551) และจากการทบทวนวรรณคดีพบวา การรับรูสมรรถนะแหงตนเปนตั วแปรที่มี
อิทธิพลตอพฤติ กรรมสุขภาพ โดยเปนตัวทํ านายการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม รวมทั้งเป นปจจั ยที่สงเสริมใหเกิดการแสดง
พฤติกรรมสุ ขภาพเหมาะสม สอดคลองกับการศึ กษาของศริณธร (2547) พบวาหญิงตั้ งครรภวัยรุนครรภแรกมีพฤติกรรม
สงเสริมสุ ขภาพดีขึ้นภายหลังได รับโปรแกรมส งเสริมการรับรูสมรรถนะแหงตน และพบวาการรับรูความสามารถของ
ตนเองมีความสัมพั นธทางบวกกับพฤติกรรมสงเสริมสุขภาพของหญิงตั้งครรภวัยรุน (ตรีพรและสัจจา, 2550; มาลีวัล,