เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 809

1
บทนํา
ปจจุบั นพบอุบั ติการณของการตั้งครรภ วัยรุนทั้งในประเทศที่พั ฒนาแลวและกํ าลังพัฒนาในอัตราสูง ดังตั วอยาง
ประเทศสหรัฐอเมริกามีการตั้งครรภในวัยรุนสูงถึงปละ 1 ลานคน (Green & Winkinson, 2004) และยังพบวามีอุบัติการณ
การตั้งครรภซ้ําในมารดาวัยรุนรอยละ 30 (Pfitzner, Hoff, & McElligott, 2003) สําหรั บประเทศไทย การตั้งครรภในวั ยรุนมี
แนวโนมสูงขึ้นโดย มีการตั้งครรภ วัยรุนรอยละ 12.1 ในป 2545 และสูงขึ้นเปนรอยละ 14.7 ในป 2549 (กระทรวงสาธารณสุข,
2550) ในโรงพยาบาลขนาดใหญสังกั ดกระทรวงสารณสุขของจังหวัดสงขลา เชน โรงพยาบาลสงขลา พบวาในจํานวน
การตั้งครรภวัยรุนมีอุบัติการณการตั้งครรภ ซ้ํา ป 2551 รอยละ 22.96 และป 2552 มีการตั้งครรภ ซ้ําร อยละ17.52 (โรงพยาบาล
สงขลา, 2553) จากอุบั ติการณการตั้งครรภซ้ําที่สู งขึ้น ไดสงผลกระทบมากมาย เช นเมื่อไมพรอมที่จะตั้งครรภมักตัดสินใจ
ทํ าแทง ส งผลใหมีการติ ดเชื้อในโพรงมดลูกสูญเสียงบประมาณจํานวนมากในการรักษา ทําใหประเทศสู ญเสียทางเศรษฐกิ จ
(นารายณ, 2547) อี กทั้งยังพบวาการตั้ งครรภซ้ํ าในมารดาวัยรุน สงผลใหเกิดภาวะโลหิตจางขณะตั้งครรภ (ถวัลยวงค และ
ชุติมา, 2547) ทําใหมีการคลอดกอนกําหนด (จีรเนาว, 2543; Boardman, Allsworth, Phipps, & Lapane, 2006) และในทารกที่
คลอดก อนกําหนดมี ภาวะแทรกซอนไดหลายอยาง เชนโรคจอตาในทารกคลอดก อนกําหนดทํ าใหสู ญเสียการมองเห็น
หรื อตาบอดในที่สุด (เพ็นนี, สุ ภาภรณ, และประสิน, 2551; อุไร และศิราภรณ, 2552) ทารกที่คลอดออกมาจากการตั้งครรภ
ซ้ําวั ยรุนมั กมีอัตราน้ํ าหนักแรกเกิ ดต่ํากวาเกณฑ (สุวิทย, 2551) มี พัฒนาการชากว าปกติ และที่สํ าคัญยังพบอั ตราการ
เสียชีวิตของทารกที่คลอดจากมารดาวัยรุนสูง (อุไร และศิราภรณ, 2552) การตั้งครรภในวัยรุนยั งพบวามีปญหาทางดาน
สั งคมอื่น ๆ อีก เชน มารดาวั ยรุนมักแยกกันอยู กับสามี กอใหเกิ ดปญหาเด็ กขาดความอบอุนตามมา อาชีพไมมั่นคง
รายไดของครอบครัวไมเพียงพอ ซึ่งทําใหการเลี้ยงดูบุ ตรที่เกิดมาไมมีคุณภาพเทาที่ควร (ศรีสมัย, 2550)
สาเหตุของการตั้งครรภซ้ําในมารดาวัยรุ นมีหลายประการ เชน ขาดความรูความเขาใจเรื่องการปองกั นการตั้งครรภ
(ศุ ภมาศ, ประไพพรรณ, และนิษณา ,2552; Omar, Fowle, & McClanahan, 2008) ขาดความตะหนักในการป องกันการตั้ งครรภ
(Boardman et al, 2006; Omar et al, 2008) และขาดอํานาจต อรองในการปองกั นการตั้งครรภ (สิริวรรณ, 2548;สุรียพร, 2546)
ทําให เกิดการตั้งครรภซ้ํ าในวัยรุน สงผลกระทบทั้ งตอมารดา ทารก ครอบครัว และประเทศชาติดังกลาว ซึ่งกลยุทธที่สํ าคัญ
ประการหนึ่ งในการชวยแกไขป ญหานั้นก็คือ การมี กิจกรรมตาง ๆ เขามาชวยสงเสริมให มารดาวัยรุนปรับเปลี่ ยนพฤติกรรม
ใหมีการกระทําที่แสดงถึงความเขาใจในสถานการณที่ ตนเองตองเผชิญหากมีการตั้งครรภซ้ํา การกระทําที่แสดงถึ งความ
ตระหนักในการปองกั นการตั้งครรภซ้ํา และการกระทํ าที่แสดงถึงการมีอํานาจต อรองกับสามีในการปองกันการตั้ งครรภ
ซ้ํา ประกอบด วยมารดาวัยรุนสวนใหญขาดการวางแผนการมีบุตร (นัยนา, 2551) ทําใหเกิดการตั้ งครรภซ้ําในวัยรุน
ในประเทศไทยมีการศึกษาการใชโปรแกรมการเสริมสรางพลังอํานาจมาใชปรับเปลี่ยนพฤติกรรมทางสุขภาพ
ของผูรับบริการใหดีขึ้นหลายการศึกษา เช น การใชโปรแกรมการเสริมสรางพลังอํานาจตอการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการ
ออกกํ าลังกายและการบริโภคอาหารของเด็กวัยเรียนที่มีภาวะโภชนาการเกิน ชวยใหเด็กวั ยเรียนปรับพฤติ กรรมการออกกําลัง
กายและการบริโภคอาหารดีขึ้น (วาณี และศรีสุ ดา, 2548) และมีการใชโปรแกรมการเสริมสรางพลั งอํานาจในการสงเสริม
การรับรูอํานาจในการควบคุมเกี่ยวกับการคุมกํ าเนิ ดของสตรี ทํ าใหสตรี วัยเจริญพันธุรับรูวาตนเองมีอํานาจในการควบคุม
เกี่ยวกับการคุ มกําเนิ ด (วรางคณา, 2546) ในมารดาวัยรุนหลังคลอดมีการใชโปรแกรมการเสริมสร างพลังอํานาจ โดย
สงเสริมใหรับรูบทบาทการเปนมารดาและความสามารถในการดูแลตนเอง พบวา หลังจากไดรับโปรแกรมการเสริมสราง
พลังอํานาจมารดาวัยรุนหลังคลอดมีการรับรู บทบาทการเปนมารดาและความสามารถในการดูแลตนเองมากขึ้ น (นงลักษณ
และสรอย, 2552) ดังนั้นโปรแกรมการเสริ มสรางพลังอํานาจของมารดาวัยรุนหลั งคลอดที่ประยุกตตามกรอบแนวคิดของ