เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 146

เล็กๆ เมืÉอใดทีÉเห็นพฤติกรรมเหล่านีÊ แสดงว่ารังผึÊงอยู่ห่ างจากแหล่งทีÉนําลูกออกถ่ายประมาณ 300-500 เมตรจากบริ เวณทีÉ
ผึÊ งนําลูกผึÊ งออกมาถ่ายมูล (สายัณ วงศ์แก้ว, (สัมภาษณ์) 15 ตุลาคม 2552)
อุปกรณ์การจับผึÊงหลวง
ในการจับผึÊ งหลวงของพรานผึÊงหลวงแต่ละครัÊ งนัÊนจะต้องใช้อุปกรณ์ในการขึÊนจับผึÊงหลวง หลายอย่ างได้แก่
1) ม็อง เป็ นอุปกรณ์ทีÉ ใช้ไล่ตัวผึÊงหลวงออกจากรั ง โดยทําให้เกิดควัน ซึÉ งควันจะส่ งผลให้ ผึÊงหลวงบิ นออกจาก
รัง วัสดุทีÉ ใช้ทําม็องในอดีตนัÊน ทําจากกาบดอกมะพร้าวแต่สําหรับในปั จจุบันทําจากกิÉงของไม้ยางพารา เหตุทีÉในปั จจุบัน
นีÊ เลือกใช้กิÉ งไม้ยางแทนกาบดอกมะพร้ าวเพราะว่ากิÉ งไม้ยางพาราหาง่ าย และมีขัÊ นตอนในการเตรี ยมวัสดุไม่ยุ่งยาก แล้ว
ห่ อด้วยกาบกล้วยหรื อใบไม้สด กิÉงไม้ยางพาราทีÉนํามาใช้นัÊนจะมี ลักษณะตรงยาวประมาณ 60 เซนติเมตร ขนาดเส้นผ่าน
ศูนย์กลาง 1 เซนติเมตร ใช้กิÉ งไม้ยางพาราประมาณ 50-60 อันนํามามัดรวมกันด้วยเชือกกล้วยหรื อเถาว์ไม้เลืÊอยทีÉสามารถ
หาได้จากป่ านัÊ นๆ หลังจากนัÊ นนํากาบกล้วยหรื อใบไม้สด มาห่อเพืÉอทําให้เกิดควันในขณะทีÉจุด
2) ภาชนะสําหรับใส่นํÊ าผึÊ งหลวง ภาชนะทีÉใช้ ในการใส่นํÊ าผึÊ งในอดีตนัÊ นเรี ยกว่า “โคระ” ซึÉ งทําจากหนังสัตว์
พวกหนั งวัวและหนังควาย ในการทําโคระนัÊ นก็ นําหนังสัตว์มาตัดเย็บเป็ นรู ปกรวยปากกว้างโดยมี เชือกเป็ นห่ วงจับ
ต่อมาชาวบ้านเปลีÉยนเป็ นใช้ถังพลาสติกแต่ ก็ไม่ค่อยสะดวกมากนัก จึงได้มีการเปลีÉยนเป็ นกระสอบพลาสติกทีÉมีขอบเป็ น
หวายร้อยด้วยเชือกฟางหรื อหวายอี กชัÊ น กระสอบใส่ นํÊ าผึÊ งนีÊ จะประกอบไปด้วยสามส่วน คือ ส่ วนทีÉเป็ นถุงเก็ บนํÊาผึÊ งจะมี
สองใบ คื อ สอบนอกกับสอบใน สอบนอกทําจากกระสอบข้าวสารเพืÉอกันการขี ดข่วนของหนาม และกิÉ งไม้ สอบในใช้
เป็ นกระสอบพลาสติกเป็ นตัวเก็บนํÊ าผึÊ งทัÊ งสองใบจะใส่ ขอบด้วยไม้ไผ่หรื อหวายแล้วผูกด้วยเชื อกฟางหรื อหวายก็ได้ ทีÉ
จะต้องใส่ขอบเพราะเวลาจับผึÊงในขณะทีÉ ตัดหัวนํÊ าหวานจะได้ง่ายต่ อการรับนํÊ าผึÊง
3) มีดสําหรั บการตัดนํÊ าผึÊ ง มีดส่ วนใหญ่นิ ยมใช้ไม้ไผ่ และไม้ป่ าทีÉ ไม่มีรสเบืÉอเมา นํามาเหลาให้บางรู ปทรง
คล้ายมี ดยาวประมาณ 1 ฟุต มีดนีÊ จะใช้ในการตัดหัวนํÊ าหวาน ซึÉ งจะใช้รังต่อรัง
4) เชือกพีพี เหตุทีÉเลือกใช้เชื อกชนิดนีÊ ก็เพราะว่าเชื อกพีพี มีผิวของเส้ นเชือกหยาบ เมืÉ อจับจะรู้ สึกสากมือ ทําให้
ไม่ลืÉนและเชือกชนิ ดนีÊ เป็ นเชื อกทีÉมีความแข็งแรงสามารถรั บนํÊ าหนักได้มาก จะนําเชือกในการโยงนํÊ าผึÊงลงมาจากทีÉ ปลาย
กิÉ งไม้ให้กับคนทีÉ อยู่พืÊนดิน (สมพงค์ มากพันธ์, (สัมภาษณ์) 15 ตุลาคม 2552)
วิธีการปั กกํา
การปั กกําเป็ นการกระทําเชิงสัญลักษณ์ ทีÉกระทํากับผึÊงหลวงเท่านัÊ น เหตุทีÉปั กกํากับผึÊงหลวงนัÊ น เพราะผึÊงหลวง
มีนํÊ าผึÊ งมากและมีราคาสู ง ส่ วนผึÊ งชนิดอืÉ นนัÊ น นํÊ าผึÊ งจะปริมาณน้อยจึ งไม่นิ ยมปักกํา การปักกําแสดงให้ทราบว่า ผึÊงหลวง
รังนัÊ นมี เจ้าของแล้ว ห้ามใครก็ ตามทีÉ มาเห็นหรื อพบรังผึÊงหลวงในตอนหลั งจับ ในการปั กกําแต่ละครัÊ งนัÊ นจะต้องถาง
ต้นไม้เล็กทีÉอยู่โคนต้นไม้ทีÉผึÊ งหลวงมาสร้างรั งออกให้หมดก่ อน ความกว้างทีÉถางวัดจากโคนโดยรอบรัศมี ประมาณ 5
เมตร ตัวกําก็จะปักเอาไว้ให้เห็นอย่างชัดเจน ในผึÊ งหลวง 1 รัง จะปักกําเพียง 1 จุดเท่ านัÊ น ส่ วนประกอบทีÉ ใช้ในการปักกํา
ประกอบด้วย ไม้ปักกํา ต้นไม้เล็ก 1 กํามือ ตะขอไม้ (ไสว พรหมแก้ว, (สัมภาษณ์) 15 ตุลาคม 2552)
วิธีการปี นต้นไม้
การปี นต้นไม้ เป็ นอี กขัÊ นตอนหนึÉ งทีÉจะต้องคิดหาวิธี ปี นขึÊนไปเพืÉอจับผึÊงหลวง นํานํÊาผึÊ งหลวงมาใช้ประโยชน์
วิธี การขึÊ นต้นไม้ทีÉมีขนาดสู งใหญ่ของพรานผึÊงในชุ มชนบ้านถํÊ าพระพุทธมี 4 วิ ธีดังนีÊ 1) การปี นต้นไม้โดยตรง วิธีนีÊ
ขึÊ นอยู่กับปั จจัยหลายอย่ าง อาทิเช่ น ขนาดเส้นรอบวง และความสู งของต้นไม้ และปั จจัยสําคัญ คือ ความสามารถของ
พรานผึÊ งในการปี นต้นไม้ทีÉ มีขนาดใหญ่ 2) การแคไม้ เป็ นการสร้างทีÉเหยียบหรื อจับ เพืÉอขึÊ นไปจับผึÊงหลวงบนต้นไม้มี
ลักษณะคล้ายขัÊ นบันได การแคไม้ทําได้ 2 แบบ การแคไม้โดยใช้พะองและการแคไม้โดยใช้ตะปู 3) การทอยไม้ เป็ นการ