เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 151

2
บทนา
พริ กเป็ นพื ชผักสาคัญของประเทศไทย โดยผลผลิตส่วนใหญ่ จะใช้บริโภคภายในประเทศ ส่ วนที่เหลือนาส่ ง
ออกจาหน่ ายต่างประเทศ ได้แก่ มาเลเซีย เนเธอร์ แลนด์ สเปน นอร์เวย์ สิ งคโปร์ ออสเตรี ย และไต้หวัน ในปี
พ.ศ. 2540/41 ได้ผลผลิ ตรวม 514,398 ตัน โดยมี ปริมาณการส่ งออกพริ กสดและพริ กแห้ง 11,050 ตัน คิ ดเป็ นมูลค่ าเงิน
77 - 100 ล้านบาท และซอสพริ ก 320 ล้านบาท ต่ อมาในปี พ.ศ. 2544 ปริ มาณผลผลิตเพื่อการส่ งออกได้เพิ่มขึ้ น
ทั้งพริ กสดและพริ กแห้ง คิดเป็ นมูลค่า 114 ล้านบาท ซอสพริ ก 634 ล้านบาท (กรมวิชาการเกษตร, 2549) จังหวัดลาปาง
เป็ นจั งหวัดหนึ่ งที่ มีพื้ นที่ปลู กพริกใหญ่และพริ กขี้ หนูใหญ่ 1,185 ไร่ ในปี การเพาะปลู ก 2549/50 ได้ผลผลิตรวม
1,375 ตัน (สานักงานเกษตรจังหวัดลาปาง, 2550) เป็ นที่ทราบดี ว่าเกษตรกรผู้ ปลูกพริ กส่วนใหญ่ จะใช้สารเคมีมากเกิน
ความจาเป็ นและใช้ อย่างไม่ถูกวิธี เนื่องจากขาดความรู ้และทักษะการจัดการโรคและแมลงศัตรูพื ชที่ถูกต้อง ทาให้การ
ระบาดของศัตรู พื ชเป็ นไปอย่างรวดเร็ วและรุ นแรง จากการสารวจในพื้ นที่ศึ กษาวิจั ย พบว่า โรคระบาดที่ สาคัญ
อันดับต้น คือโรคแอนแทรคโนส โรคโคนเน่า และหนอนแมลงวันเจาะผลพริ ก ดังนั้นเพื่ อลดปั ญหาการใช้สารเคมี
เกษตร ซึ่ งมีพิ ษตกค้างในผลผลิตพริ ก อีกทั้ งยังทาลายแมลงศัตรู ธรรมชาติ ที่เป็ นประโยชน์ ตลอดจนเป็ นอันตรายต่ อ
สุขภาพของผู ้ ผลิตและผู ้ บริ โภค จึงมี ความจาเป็ นอย่างยิ่งที่ต้องศึ กษากลยุทธ์ในการส่งเสริ มให้เกษตรกรมีส่วนร่วมในการ
ป้ องกันกาจั ดโรคและแมลงศัตรู สาคัญของพริ ก โดยมุ่งใช้เทคโนโลยีต้นทุนต่ าที่ มีความปลอดภัยต่อสิ่งมีชี วิ ตและ
สิ่งแวดล้อม รวมทั้ ง มีความเหมาะสมสอดคล้องต่อวิถี ชีวิตชุมชน ซึ่ งจะส่งผลทาให้ ครอบครัวเกษตรกรผู ้ ปลู กพริ กได้รับ
ผลตอบแทนที่คุ้มต่อการลงทุนและสามารถพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยื นต่อไป
วิธีการวิจัย
การสุ่ มพื ้ นที่และคัดเลือกกลุ่มประชากรตัวอย่าง
พื้ นที่เป้ าหมายที่ ทาการศึ กษาวิจัยครั้ งนี้ คือ บ้านต้นต้อง ตาบลพิชัย อาเภอเมื อง จังหวัดลาปาง เหตุผลที่ เลือก
หมู่บ้านแห่งนี้ คือ เป็ นพื้ นที่มีเกษตรกรไม่น้อยกว่าร้อยละ 70 ที่ ปลูกพริ กจาหน่ายเป็ นอาชีพอย่างต่อเนื่ อง ทาการ
คัดเลือกกลุ่มตัวอย่าง 30 คน ใช้วิธี การสุ่มแบบเจาะจง โดยมี หลักเกณฑ์ดังนี้ คือ (1) เป็ นเกษตรกรที่ประสบการณ์ ปลูก
พริ กจาหน่ายเป็ นอาชีพต่ อเนื่ องนานกว่า 5 ปี (2) มีความต้องการป้ องกันกาจัดโรคแมลงศัตรู สาคัญของพริ กโดยใช้
เทคโนโลยีที่เป็ นมิตรต่อสิ่ งแวดล้อมเหมาะสมกับวิถี ชีวิตชุมชน (3) มี ความขยันและสมัครใจเข้าร่ วมเป็ นสมาชิกกลุ่ม
เครื่องมือและสถิติที่ใช้ ในการวิจัย
เครื่ องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมู ลการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่ วม (Participatory Action Research :
PAR) ในครั้ งนี้ คือแบบสอบถาม โดยใช้วิธี การสัมภาษณ์แบบตัวต่อตัวทั้ งก่อนและหลังดาเนิ นงานวิจัย การฝึ กอบรม
เชิ งปฏิบัติการ การจัดทาแปลงสาธิตในชุมชน รวมทั้งสั งเกตการณ์ในระหว่างดาเนิ นกิจกรรมตามขั้ นตอนที่กาหนด
ในการวิจั ย เช่น การจัดตั้งและพัฒนากลุ่ม การประชุ มระดมสมองกลุ่มเกษตรกรเพื่อวิเคราะห์ ปั ญหาการปลูกพริ ก
การจาแนกชนิ ดโรคและแมลงศัตรู ที่สาคัญของพริกในชุมชน โดยมุ่งเน้นให้เกษตรกรมี ส่วนร่วม นอกจากนี้ ยังได้ทาการ
คัดเลือกเกษตรกรอาสาสมัคร 4 คน เพื่ อจัดทาแปลงสาธิตการปลูกพริ กในชุ มชน โดยเน้นการใช้เทคโนโลยีต้นทุนต่า
ที่ เป็ นมิตรต่ อสิ่ งแวดล้อม เช่น การใช้เชื้อรา T. virens การใช้สารสกัดจากพืชและการใช้เหยื่อพิษล่อ เพื่อป้ องกันกาจัด
โรคและแมลงศัตรูสาคัญของพริก สถิ ติที่ ใช้ คือ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่า t - test