เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 147

สร้างทีÉเหยียบหรื อจับ โดยการตอกไม้เข้าไปในลําต้นของต้นไม้ การทอยนัÊ นเป็ นวิธีการทีÉใช้กับต้นไม้ใหญ่ทีÉ ไม่สามารถ
ใช้วิธีการต่างๆทีÉ กล่าวมาข้างต้นได้จึงใช้การทอยไม้แทน (สมพงค์ มากพันธ์, (สัมภาษณ์) 15 ตุลาคม 2552)
การขึÊนจับผึÊงหลวง
การขึÊ นจับผึÊ งหลวงโดยส่ วนใหญ่จะเกีÉยวข้องกับตัวพรานเอง ในการขึÊนจับแต่ละครัÊ งจะมีที มงานประมาณ 3-4
คน แต่ละคนก็จะมีหน้าทีÉแตกต่างกันออกไป หน้าทีÉ ทีÉสําคัญทีÉสุ ดคือคนทีÉขึÊ นจับ ก่ อนการจับผึÊ งแต่ละครัÊ งจะทําพิ ธีไหว้ไม้
ซึÉ งกล่ าวถึงเจ้าทีÉเจ้าทาง เจ้าไม้ เจ้าป่ า เจ้าเขา สิÉงศักดิÍ สิทธิÍ ทัÊงหลายทีÉสถิตอยู่บริ เวณนัÊ น เพืÉอจะได้ทํางานและจับผึÊ งได้อย่าง
สะดวกปลอดภัย เมืÉอกล่าวเสร็ จทีมงานของพรานผึÊงก็จะนําอุปกรณ์ต่างๆทีÉใช้ในการจับผึÊ งมาให้ จากนัÊ นพรานผึÊ งจะเริÉ ม
จุดม็อง เมืÉอม็องติ ดและมีควันขึÊ น พรานผึÊงก็ขึÊ นต้นไม้และอยู่ห่างจากรังผึÊงประมาณ 1 ฟุตก็ จะใช้ม็องทีÉมีควันจํานวนมาก
แกว่งไปแกว่งมาเพืÉอไล่ผึÊ งออกจากรัง เมืÉ อผึÊ งออกหมดก็จะนํากระสอบมารองรั บรังผึÊงหลังจากนัÊ นก็ใช้ มีดตัดเอาเฉพาะ
หัวนํÊ าหวาน จากนัÊนผู กกระสอบให้สนิ ทด้วยสายยางและใช้ผ้าขาวม้าทําเป็ นสายสะพายให้มีลักษณะคล้ายกับเป้ สะพาย
หลังจึ งปี นลงจากต้นไม้ ระหว่างนัÊ นก็ใช้ม็องแกว่งไปแกว่งมาเพืÉอให้เกิดควันและป้ องกันตั วผึÊ งทีÉจะตามมาด้วย จากนัÊ น
เทนํÊ าผึÊงลงในภาชนะทีÉ เตรี ยมไว้ และทําการคัดเลือกตัวผึÊ งหลวงทีÉ ติดมาออกให้หมด บี บหัวนํÊ าหวานจนหมดแล้ว ก็นํา
ผ้าขาวบางมากรองกากของขีÊ ผึÊ งออกอีกครัÊ งหนึÉ ง ขัÊ นตอนสุดท้ ายนํานํÊ าผึÊงมาบรรจุใส่ ขวดแล้วใช้ ทางสาคูหรือทางระกํา
ตากแห้งมาเหลาให้ มีลักษณะเป็ นทรงกระบอก ยาวประมาณ 4-5 เซนติเมตร ขนาดเท่ากับปากขวด เหตุผลทีÉ ใช้ทางสาคู
หรื อทางระกํามาใช้นัÊ นเพราะมีคุณสมบัติทีÉ สามารถระบายอากาศได้ ถ้าใช้อย่างอืÉนมาเป็ นทีÉปิ ดปากขวด อาจทําให้ เกิด
แรงดันของอากาศส่งผลให้ขวดแตกได้ หลังจากนัÊนก็ นําไปเก็บไว้ทีÉอุณหภูมิห้องเพืÉอรอการใช้ประโยชน์ ต่อไป (วานิ ช
พรหมแก้ว, (สัมภาษณ์ ) 15 ตุลาคม 2552)
ทีมงานของพรานผึÊงหลวง
เหตุผลทีÉต้องมีที มงานของพรานผึÊ งหลวงนัÊนเพราะว่ าการจับผึÊ งไม่ สามารถทําคนเดียวได้ ทุกขัÊ นตอนมี ความ
ลําบากต้องอาศัยการทํางานเป็ นทีม ไม่ว่าจะเป็ นขัÊ นตอนในการติดตามค้นหา การแค การทอย เป็ นต้น และจากความเชืÉ อ
ในสมัยก่ อนว่าในการเข้าป่ าอาจจะพบกับอันตรายจากสิÉ งต่างๆ ทัÊงสัตว์และมนุษย์ด้วยกันเองหรื อบางครัÊ งอาจจะเกิดจาก
สิÉงทีÉมองไม่ เห็น ไม่สามารถสัมผัสได้ เมืÉ อเกิดเหตุร้ายขึÊ นก็จะได้ช่วยเหลือกันได้ (จักรเพชร จันทรมาศ, (สั มภาษณ์) 15
ตุลาคม 2552
ส่ วนทีÉ 3 ความเชืÉ อกับการอนุรักษ์ผึÊงหลวงอย่างยัÉงยืน
ความเชืÉอเกีÉ ยวกับการจับผึÊงหลวงนัÊ นอยู่คู่กับพรานผึÊ งหลวงในชุมชนบ้านถํÊ าพระพุทธ ประกอบด้วย
ความเชืÉอดังนีÊ
1) ความเชืÉอเกีÉ ยวกับลักษณะการสร้างรังของผึÊงหลวง ในสมัยอดีตกาลเชืÉอกันว่าผึÊงหลวงรังใดทีÉมีลักษณะการ
สร้างรั งตัÊ งฉากกับการเคลืÉ อนทีÉของดวงอาทิ ตย์เรี ยกกันว่า “สร้ างขวางหวัน” ลักษณะรังผึÊงหลวงแบบนีÊ พรานผึÊงหลวงจะ
ไม่ค่อยจับ เพราะผึÊงหลวงรั งนัÊ นมีลักษณะผิดปกติ และเชืÉอว่าผึÊงมีความดุร้ายไม่ สามารถจับได้ ถ้าพรานผึÊ งหลวงคนใดจับ
ก็จะโดนผึÊ งทําร้ายได้
2) ความเชืÉอเกีÉ ยวกับสถานทีÉในการสร้ างรังของผึÊ งหลวง ส่วนใหญ่เป็ นพืÊนทีÉทีÉใช้ในการประกอบพิธีกรรมทาง
ศาสนาหรื อเป็ นพืÊนทีÉ ทีÉใช้ในการฝั งศพ เชืÉอกันว่า ผึÊ งนัÊ นมีเจ้าของเจ้าของทีÉกล่ าวถึงหมายถึง ภูตผีหรื อวิญญาณทีÉเร่รอน
ลักษณะการสร้างรังของสถานทีÉแบบนีÊ ก็จะทําให้ผึÊ งสามารถขยายพันธุ ์ได้อย่างเต็ มทีÉโดยไม่มีใครรุกราน
3) ความเชืÉอเกีÉ ยวกับลักษณะของตัวผึÊงและพฤติกรรมของผึÊง ลักษณะของผึÊงภายนอกจะมี สีเข้ม ดํา และตัวใหญ่
กว่าปกติ มีการเคลืÉ อนไหวภายในรังตลอดเวลา บางครัÊ งทํารังใหญ่พองโตดู น่ากลัว บางครัÊ งทํารังแบบลักษณะ ลู่ลม