เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 145

ผู้ให้ข้อมู ล เพราะผู้ ให้ ข้อมูลหลักยังเป็ นกลุ่ มผู้ทีÉ ยังคงจับผึÊ งอยู่แต่ ผู้ ให้ ข้อมูลเสริ มเป็ นกลุ่ มทีÉ ไม่ได้จั บผึÊ งหลวงแล้ ว
เนืÉ องจากข้อจํากัดทางด้านเวลา และอายุ
3) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลทัÉวไป เป็ นคนทีÉอาศัยอยู่ ในท้องถิÉนนีÊ มาตัÊงแต่กําเนิ ด ได้เห็นถึ งความสัมพันธ์ของ
วิถี ชีวิตระหว่างคนกับผึÊ งทีÉมีมาแต่อดีต และเป็ นผู ้ ซึÉ งไม่เคยอพยพโยกย้ายไปอาศัยอยู่ในถิÉนอืÉนมาก่อน
4. นําข้อมูลทีÉได้มารวบรวมทัÊ งข้อมูลทุติยภูมิทีÉ ได้จากหนังสื อ เอกสาร วารสาร บทความจากงานวิจัยทีÉ
เกีÉยวข้องมาวิเคราะห์เพืÉอเป็ นข้อมูลสนั บสนุนข้อมูลปฐมภูมิทีÉ ได้จากการเก็บข้อมูลภาคสนาม และมาประมวลผลร่ วมกับ
ข้อมูลภาคสนามมาวิเคราะห์เชิงพรรณนา
ผลการศึ กษาและอภิปรายผล
ผู้วิจัยขอนําเสนอผลการศึกษาออกเป็ น 3 ประเด็นดั งนีÊ ประเด็นแรกเป็ นข้อมูลพืÊ นฐานของชุมชนบ้านถํÊ าพระ
พุ ทธ ซึÉ งประกอบด้วยข้อมูลทัÉวไปของชุ มชน ได้แก่ ลักษณะภูมิประเทศ ลักษณะภูมิอากาศ การคมนาคม และประวัติ
หมู่บ้าน ประเด็นทีÉสองเป็ นวิธี การและขัÊ นตอนการจับผึÊ งของพรานผึÊ งหลวงชุ มชนบ้านถํÊ าพระพุทธจังหวัดตรั ง และ
จังหวัดนครศรี ธรรมราช ซึÉ งประกอบด้วย การสังเกตฤดูกาล การติดตามค้นหารั งผึÊ งหลวง อุปกรณ์การจั บผึÊ งหลวง
วิธี การปั กกํา วิธีการปี นต้นไม้ การขึÊ นจับผึÊงหลวง และทีมงานของพรานผึÊ งหลวง และประเด็นทีÉสามเป็ นความเชืÉ อกับ
การอนุ รักษ์ผึÊ งหลวงอย่างยัÉงยืน ของชุมชนบ้านถํÊ าพระพุทธ จังหวัดตรัง และ จังหวัดนครศรี ธรรมราช ซึÉ งประกอบด้วย
ความเชืÉอกับการอนุ รักษ์ วิธีการจับของพราน และอุปกรณ์ การจับผึÊ งหลวง โดยแต่ละประเด็นมี รายละเอียดดังนีÊ
ส่ วนทีÉ 1 ข้ อมูลทัÉวไปของชุ มชนบ้านถํÊาพระพุทธ
บ้านถํÊ าพระพุทธ มาจากชืÉอของวัดถํÊ าพระ ต่อมาเมืÉอ พ.ศ.2464 จึ งได้มี การเปลีÉยนชืÉ อเป็ น “วัดถํÊาพระพุทธ”
เนืÉองจากภายในมี พระพุทธรู ปมากมาย อีกทัÊ งยังมี พระพุทธรู ปทองคํา ทองสําริ ด และเนืÊ อหยกอยู่ภายในวัด ลักษณะ
ภูมิประเทศพืÊนทีÉส่วนใหญ่เป็ นทีÉราบเชิงเขา มี ทรัพยากรธรรมชาติป่ าไม้และสัตว์ป่ าอย่างอุดมสมบู รณ์ลักษณะภูมิอากาศ
โดยทัÉวไปจะมี 2 ฤดู คือฤดูร้อนและฤดูฝน แต่ในฤดู ร้อนอากาศไม่ร้อนมากนัก เพราะพืÊนทีÉส่วนใหญ่ อุดมไปด้วยป่ าไม้
การคมนาคมบ้านถํÊ าพระพุทธ มีระยะทางห่ างจากทีÉว่าการอําเภอรัษฎาในจังหวัดตรังประมาณ 20 กิโลเมตร
ส่ วนทีÉ 2 วิธี การและขัÊ นตอนการจับผึ Ê งหลวง
จากการศึกษาวิธีการและขัÊ นตอนการจับผึÊ งของพรานผึÊ ง พบว่า การจั บผึÊ งหลวงเป็ นวิธีการใช้ประโยชน์จากผึÊ ง
หลวงในการเลีÊยงชี พนัÊ นเป็ นความความสั มพันธ์ระหว่างคนกับทรัพยากรในพืÊ นทีÉ ซึÉ งวิธี การและขัÊนตอนของการจับผึÊ ง
ของพรานผึÊ งหลวงชุมชนเริÉ มจาก
1. การสังเกตฤดูกาล ผึÊงหลวงเริÉ มอพยพเข้ามาอาศัยในเขตพืÊนทีÉชุมชนประมาณเดือนมีนาคม ถึงเดือนมิถุนายน
ของทุกปี ซึÉ งตรงกับช่วงฤดูแล้ง ในช่ วงจะมี ดอกไม้ป่ านานาชนิ ดบานซึÉ งเหมาะต่อการสร้ างรังวางไข่เพืÉอขยายพันธุ์ของ
ผึÊ งหลวง (สุรัญญา พรหมแก้ว, (สัมภาษณ์) 15 ตุลาคม 2552)
2. การติดตามค้นหารังผึÊงหลวงสามารถได้ 4 วิธีด้วยกัน คือ 1) สั งเกตบริ เวณต้นไม้ทีÉผึÊ งหลวงเคยสร้างรังมา
ก่อนในปี ทีÉ แล้ว ปี ต่อมาผึÊงหลวงก็มักจะกลับมาสร้ างรั งทีÉเดิ ม 2) การลงกินนํÊ าหรือคราบนํÊ าของผึÊ งหลวง เพราะในตอน
กลางวันรั งผึÊงจะได้รับแสงแดด จึงทําให้ผึÊ งหลวงต้องบิ นไปเอานํÊ าให้ตัวอ่อนและควบคุ มอุณหภูมิภายในรัง โดยพรานผึÊ ง
จะสังเกตพฤติกรรมเหล่านีÊ และออกติดตามด้วยคือจะยืนเป็ นจุ ดๆทีÉผึÊ งบินผ่านแล้วมองด้วยตาเปล่า แต่ถ้ามองไม่เห็นก็จะ
ใช้ เส้นด้ายผูกทีÉ ตัวผึÊ ง เพืÉ อให้ง่ ายต่อการติ ดตาม 3) สังเกตพฤติ กรรมของผึÊ งหลวงทีÉอยู่ในวรรณะผึÊ งงาน ในการหา
นํÊ าหวานของดอกไม้ป่ า สําหรับวิธี การนีÊ การสังเกตคล้ายกับในวิธี ทีÉ 2 คื อจะยืนเป็ นจุดๆทีÉผึÊ งบินผ่านแล้วมองด้วยตาเปล่า
แต่ถ้ามองไม่เห็นก็ จะใช้เส้นด้ายเช่ นกัน 4) สังเกตพฤติกรรมของผึÊ งหลวงในขณะทีÉ นําลูกผึÊ งออกมาถ่ ายมูล วิธีการนีÊ
พรานผึÊงจะเดินเข้าไปในป่ าโดยจะสังเกตตามใบไม้ว่ามีมูลของผึÊ งติดอยู่หรือไม่ ลักษณะของมูลผึÊ งจะเป็ นสี เหลือง เป็ นจุ ด