เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 335

2
บทนา
เห็ดป่ านับเป็ นทรัพยากรธรรมชาติ ที่มีคุ ณค่าต่อคนในชุ มชนทั้ งทางด้านชี วภาพและทางเศรษฐกิจ รารุ ณี(2547)
ทําการศึกษาความหลากหลายทางชี วภาพของเห็ดในกลุ่มเอกโตมายคอไรซาในภาคเหนื อตอนบนของประเทศไทย พบว่ า
เห็ดที่ได้รับความนิยมในการบริ โภคมีอยู่ 12 ชนิด คื อ เห็ ดไข่ขาว เห็ดไข่หลวง เห็ ดเผาะ เห็ดมันปูใหญ่ เห็ดฟ้ าน เห็ดฮ้ า เห็ด
หน้าม่อย เห็ดถ่านเล็ ก เห็ ดเผาะ เห็ดหล่มกระขาว เห็ดลมขาว เห็ดแดง ซึ่ งเห็ดเหล่านี้ นับเป็ นเห็ดที่สร้างรายได้ให้แก่ชุ มชนได้
เป็ นอย่างดี ในทางเศรษฐกิจ เห็ ดป่ าเป็ นแหล่งสร้างรายได้อย่างสู งให้แก่ชุ มชน สุ จิตรา และคณะ(2549) ทําการศึกษาและราย
ง่ายการใช้ประโยชน์ผลผลิตจากป่ าในพื้นที่สงวนชี วมณฑลสะแกราชว่า เห็ ดที่มีความโดดเด่นทั้งปริ มาณและความถี่ คือ เห็ ด
กลุ่ มตะไคร สกุล Russula sp. กลุ่มระโงก สกุล Amanita sp. กลุ่มเห็ ดปลวกหรื อเห็ ดโคน สกุล Termitomyces วงศ์
Tricholomataceae ตามลําดับ โดยมูลค่าที่ เกิดจากการจําหน่ายเห็ ดนี้ ในหมู่บ้านห้ วยนํ้ าเขียวเห็ ดสามารถสร้ างรายได้ 8,606
บาทต่อครัวเรื อนต่ อปี หมู่บ้านห้วยนํ้ าเค็ม เห็ดสร้ างรายได้ให้ 2,702 บาทต่ อครัวเรื อนต่อปี ซึ่ งเมื่อประเมินมูลค่ าทางเศรษฐกิจ
ที่เกิดจากการจําหน่ายเห็ ดแล้วคิ ดเป็ นมูลค่าได้ประมาณ 3,551,446 บาท ส่ วนทางภาคเหนื อ Sanmee และคณะ (2003) ทํา
การสํารวจมูลค่าทางเศรษฐกิ จของเห็ดป่ าที่มีขายในตลาดริมถนนพบว่า ราคาของเห็ ดจะอยู่ในช่ วง 40 – 410 บาทต่อกิ โลกรัม
โดยเห็ดเผาะจะมีราคาสู งสุ ด คือ 410 บาท/กิโลกรัม ซึ่ งราคาสูงกว่าเห็ดชนิ ดอื่นถึง 7 เท่า อุทัยวรรณ (2547) ศึกษาถึงศักยภาพ
ของเห็ ดป่ าในการเพิ่มรายได้ของเกษตรกรในระบบวนเกษตร โดยพบว่ามีเห็ดป่ าหลายชนิดในเขตสถานีวิจัยวนเกษตรตราดมี
ศักยภาพในการใช้เป็ นอาหารและประโยชน์อื่ นๆได้ สมควรที่จะเพาะเลี้ยงหรื อเพิ่มปริ มาณเห็ดเหล่ านั้ น ซึ่ งดอกเห็ดที่ เกิดขึ้ น
นี้ สามารถเพิ่ มรายได้ให้ แก่ เกษตรกรในระบวนเกษตรและผลการเพาะเห็ ดป่ าในพื ้นที่ ป่ ายังช่ วยรั กษาและฟื้ นฟู ความ
หลากหลายทางชีวภาพให้เกิดขึ้ นในระบบอีกด้วย
น่าน เป็ นจังหวัดที่มีทรัพยากรด้านเห็ดป่ าหลากหลายชนิ ดอีกทั้งยังเป็ นยังเป็ นทรั พยากรที่สร้างรายได้ได้เป็ นอย่างดี
ให้แก่ครัวเรื อนแต่ยังขาดการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลดังกล่าวอย่างเป็ นรู ปธรรมจึงทําให้ ทรั พยากรด้านนี้ ถูกละเลยที่ จะมี
การดูแลอนุ รักษ์ ในการศึกษาวิจัยความหลากหลายชนิดเห็ ดป่ า มูลค่าราคาและระดับความนิยมบริ โภคของเห็ดป่ าในจั งหวัด
น่านครั้ งนี้ จึงมีจุดประสงค์เพื่อรวบรวมชนิดเห็ ดป่ าที่ สามารถรับประทานได้และมีการจําหน่ายในตลาดท้องถิ่ น รวมถึงเพื่อ
การสํารวจมูลค่าราคาและระดับความนิยมบริ โภคของเห็ดแต่ ละชนิด เพื่ อเป็ นข้อมูลพื้นฐานที่จะนําไปสู่การพัฒนาด้านต่างๆ
ของทรัพยากรเห็ ดป่ า เช่ น การวางแผนการอนุ รักษ์ การศึ กษาเพาะพันธุ์เห็ ดป่ าเพื่อพัฒนาเป็ นเห็ดเศรษฐกิจ การพัฒนา
ผลิตภัณฑ์แปรรู ปอาหาร และการพัฒนาในด้านอื่นๆต่อไป
วิธีการวิจัย
1) พื้ นที่สํารวจเก็บข้อมูล งานวิ จัยครั้ งนี้ ได้มีการสํารวจความหลากชนิ ดของเห็ดป่ ารับประทานได้และมูลค่ าราคาเห็ ดป่ า
ตั้ งแต่เดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุ ลาคม 2553 โดยทําการสํารวจพื้ นที่อําเภอในจังหวัดน่านจํานวน 11 อําเภอ ได้แก่ เฉลิมพระ
เกียรติ ทุ่งช้าง เชียงกลาง ปั ว บ่อเกลื อ ท่าวังผา เมือง เวียงสา นาน้อย บ้านหลวง และสั นติสุข ในการสํารวจความหลากหลาย
ของเห็ ดป่ ารั บประทานได้มี การลงพื้นที่เก็ บข้อมูลในพื้ นที่ป่ าดอยมงคล อําเภอบ่อเกลือ พื้นที่ ป่ าดอยผาชู้ อําเภอนาน้อย
ส่วนการสํารวจมูลค่าราคาของเห็ดป่ าทําการสํารวจราคาขายจากร้านค้าในตลาดชุมชนและตลาดสดในอําเภอดังกล่ าว
2) การเก็บรวบรวมตัวอย่างชนิดเห็ ดป่ าทั้ งจากพื้นที่ป่ าและตัวอย่างเห็ดป่ าที่มีการจําหน่ ายในตลาด ในการเก็บรักษาตัวอย่าง
จากพื้นที่จะเก็บเห็ดแต่ละชนิ ดห่อด้วยกระดาษหนังสื อพิมพ์ จากนั้ นทําการเก็บข้อมูลเห็ดแต่ละชนิดโดยการบั นทึกลักษณะ