เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 718

2
บทนา
อิทธิพลของกระแสโลกาภิวัฒน์ได้ส่ งผลให้ประเทศไทยเกิดการเปลี่ยนแปลงทางสั งคมและวัฒนธรรมคนไทย
ส่วนใหญ่ มีพฤติ กรรมสุขภาพในชีวิตประจาวั นที่ไม่เหมาะสมส่งผลให้ประชาชนเจ็บป่วยด้วยโรคที่เกิดจากพฤติกรรม
สุขภาพ เสียชี วิตด้วยโรคที่ป้ องกันได้ ทาให้เสียค่ าใช้จ่ ายในการดูแลสุขภาพสู งขึ้น (ชื่นฤทัย กาญจนะจิ ตรา, 2552) จาก
ผลการสารวจของสานักนโยบายและยุ ทธศาสตร์ กระทรวงสาธารณสุข ปี 2552 พบว่า คนไทยตายด้ วยโรคหัวใจ 28.96
ต่อแสนประชากร ความดันเลื อดสูงและโรคหลอดเลือดในสมอง 20.8 ต่ อแสนประชากร (กลุ่มภาระกิ จด้านข้อมูล
ข่าวสารและสารสนเทศสุขภาพ, 2552) โรคเหล่านี้มีปัจจั ยที่สาคั ญที่เกิดจากการมีพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม ซึ่ง
ทั้งนี้การขาดการออกกาลั งกายที่เพียงพอ เป็นพฤติกรรมสุขภาพที่ สาคัญประการหนึ่งที่ส่งผลต่อภาวะสุขภาพ จะเห็ นได้
ว่าหากประชาชนมี การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ในวิถีการดารงชีวิตที่ เหมาะสม มีพฤติกรรมการออกกาลังกาย ที่
สม่าเสมอ จะสามารถป้ องกันโรคเรื้อรั งที่อาจจะเกิดขึ้นโดยเฉพาะโรคอ้วนลงพุง โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน
และโรคหลอดเลือดหัวใจ (พรรณี ทิ พย์ธราดลและคณะ, 2552)
ปั จจุบันชุ มชนเข้ามามีบทบาทในการสร้างเสริ มสุขภาพของประชาชน ภายใต้การดาเนินงานตามกลยุทธ์การ
สร้างความเข้มแข็งของชุมชน โดยขับเคลื่อนให้เกิดการรวมตัวกั นของประชาชนในชุมชน เพื่อจั ดตั้งเป็นองค์กรชุ มชน มี
การดาเนินกิ จกรรมตามวัตถุประสงค์ขององค์กรชุ มชน เพื่อพั ฒนาสมาชิกภายในกลุ่ม ซึ่ งมีผลให้ เกิดการเรียนรู้ร่วมกัน
ในการดาเนินกิ จกรรมด้านสุขภาพ ก่อให้เกิดการพั ฒนาชุมชน การช่วยเหลือเกื้อกู ลกัน เพื่อนาไปสู่ การมีสุขภาวะที่ดี
(อาพล จินดาวัฒน์, 2551) จากการศึกษากลุ่มสัจจะลดรายจ่ายวันละ 1 บาท เป็นองค์กรชุมชนหนึ่งที่มีความเข้ มแข็ง โดยมี
การดาเนินงานที่เน้ นการออมจากการลดรายจ่าย เพื่อตั้งเป็ นกองทุนสวัสดิการชุ มชนให้กับสมาชิก มีเป้าหมายร่วมกัน
ของกลุ่ ม คือ สร้างสั งคมดี คนมี ความสุ ข การจัดตั้งกลุ่มสัจจะลดรายจ่ ายวันละ 1 บาท ส่งผลต่อสุขภาพในมิติกาย จิ ต
สังคม และจิตวิญญาณ(ปัญญา) ที่ ช่วยให้คนในชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ แต่จากศึกษาพบว่าไม่มีการดาเนิ นงานของ
กลุ่มสัจจะลดรายจ่ายในด้านการสร้างเสริ มสุขภาพ และขาดการประสานงานและใช้แหล่งประโยชน์ในการดาเนินการ
สร้างเสริมสุขภาพของแกนนาสุขภาพชุมชน (สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน, 2552)
จากการศึกษานาร่องพฤติกรรมสุขภาพของแกนนา กลุ่ มสัจจะลดรายจ่ายวันละ 1 บาท ของตาบลน้าขาว อ.จะ
นะ จ.สงขลา จานวน 40 คนโดยใช้ แบบสอบถามพฤติกรรมการดู แลสุ ขภาพของแกนนา พบว่า แกนนามี พฤติกรรม
สุขภาพไม่ เหมาะสมในด้านการออกกาลังกาย คือ ออกกาลังกาย น้อยกว่ าสัปดาห์ละ 3 ครั้ง คิดเป็นร้ อยละ 70 ออกกาลัง
กายแต่ละครั้งประมาณ 30-60 นาที คิดเป็ นร้อยละ 62 มีภาวะน้ าหนักตัวเกิ น คือ มีค่าดัชนีมวลกายมากกว่า 23.5 คิดเป็น
ร้อยละ 75 นอกจากนี้ผลจากการประเมินความพร้อมในการปรับเปลี่ยนพฤติ กรรม พบว่าแกนนากลุ่มสัจจะลดรายจ่าย
วันละ 1 บาท มี ความพร้อมในการปรั บเปลี่ยนพฤติกรรม อยู่ในระยะเริ่ มคิดตัดสินใจ หรือขั้นลั งเลใจ ซึ่งเป็นระยะที่
บุ คคลตั้งใจจะเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมภายใน 6 เดื อนข้างหน้าตามแบบจาลองขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงพฤติ กรรมของ
ของโปรชาสกาและคณะ (Prochaska et al., 1997)
จากการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง พบว่าได้มีการศึกษาถึงผลของโปรแกรมการสร้างเสริมพฤติกรรมการ
ออกกาลังกาย ในกลุ่ มผู้ป่วยโรคเรื้ อรัง กลุ่มบุ คคลแต่ ละช่วงวัย ในรูปแบบการวิจั ยกึ่งทดลอง และมีการใช้ แนวคิ ด
สมรรถนะแห่ งตนและแบบจาลองขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ในการสร้ างโปรแกรม แต่ยังไม่พบว่ ามีการศึกษา
โปรแกรมการสร้างเสริมพฤติกรรมการออกกาลั งกายในกลุ่มแกนนาสุขภาพชุ มชน หรือ ผู้นาชุ มชน และประยุ กต์ใช้
แบบจาลองขั้นตอนการเปลี่ ยนแปลงพฤติกรรมร่วมกั บการมี ส่วนร่ วมของกลุ่ ม ผู้วิจั ยจึงสนใจที่ จะศึ กษาผลของ
โปรแกรมการส่งเสริมพฤติกรรมออกกาลั งกาย ตามระยะของขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมต่อพฤติกรรมการออก
กาลังกายของแกนนา กลุ่มสัจจะลดรายจ่ายวันละ 1 บาท