เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 200

บทนา
ปั จจุบันบรรจุภัณฑ์ตามท้องตลาดมักถูกมองข้ามในเรื่องผลกระทบจากสารเคมี มาตรฐานบรรจุภัณฑ์และความ
เหมาะสมในการบรรจุอาหาร สานั กงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุ ขภาพ (สสส.) ได้ แนะนาผู้บริโภคและ
ผู้ประกอบการให้ใช้เหล็ กกล้าไร้สนิมในการบรรจุอาหารเนื่องจากเหล็กกล้าไร้สนิม มีความต้ านทานการกัดกร่อนสูงไม่
เป็นสนิม ทนความร้ อน ทนความเย็น และต่อทนการเปลี่ ยนแปลงอุณหภู มิอย่างฉับพลันได้ดีจึ งเหมาะกับการบรรจุ
อาหาร
ในอุตสาหกรรมอาหาร เหล็กกล้ าไร้สนิม เป็ นวัสดุที่ ถูกเลือกนามาใช้ บรรจุอาหารซึ่งคิดเป็นร้อยละ 75 (สสส,
2549) แต่ก็มักจะไม่ทราบระยะเวลาและความเหมาะในการบรรจุอาหารที่มีกรดแตกต่างกัน ซึ่งในอุตสาหกรรมอาหาร
นิ ยมใช้ เหล็กกล้าไร้ สนิม เกรด ออสเตนิติก (Austenitic) และเฟอร์ริติค (Ferritic) ทั้งสองเกรดนี้ มีส่วนผสมทางเคมี
แตกต่างกัน แต่ก็มีความต้านทานการกัดกร่อนได้ ดีเหมือนกัน การที่เหล็กกล้าไร้สนิมไม่เป็นสนิม เพราะการทาปฏิกิริยา
กันระหว่างออกซิ เจนในอากาศกับโครเมียมในเนื้อเหล็ กเกิดเป็นฟิล์มบาง ๆ ของโครเมียมเคลือบผิ วไว้ ทาหน้าที่ ป้องกัน
ความเสียหายให้กับเนื้อเหล็กและทนต่อการกั ดกร่อน แต่ด้วยระยะเวลาและความรุนแรงในการกัดกร่ อนของโซเดียม
คลอไรด์ (NaCl) ซึ่ งเป็นสารประกอบคลอไรด์ที่พบในอาหาร ทาให้เกิดปฏิกิริยากั บชั้นฟิล์มของเหล็กกล้าไร้สนิมจนเกิด
การกัดกร่อนและเกิดการปนเปื้อนของสารเคมี ในอาหารมากกว่ามาตรฐานกาหนด (เช่น นิกเกิลและเฮกซะโครเมี ยม) ซึ่ง
ถ้าได้รับเป็ นปริมาณมากจะทาให้เยื่อบุทางเดิ นอาหารอักเสบหรื อเลือดออกได้ ส่วนโลหะหนักที่ซึ มเข้าสู่กระแสโลหิ ต
จะทาให้เกิดการเปลี่ ยนแปลงทางระบบประสาทจนอาจเสียชีวิตได้ (ณรงค์ ผังวิวัฒน์, 2543)
การผลิตหรือจาหน่ายปลาส้มตามท้องตลาดนั้ นจะต้องมีการหมักในถังเหล็กกล้าไร้สนิมและกระบวนการหมั ก
จะทาให้เกิดสารประกอบคลอไรด์ที่ มีฤทธิ์กัดกร่อนและแบคทีเรียแลกติ ก หรือ กรดแลกติก (C3H6O3) ที่มีความเป็นกรด
อ่อนๆ ซึ่งอาจจะมีผลต่อการกัดกร่อนเหล็กกล้ าไร้สนิม เมื่ อความเข้มข้นกับระยะเวลาเพิ่มขึ้น นอกจากนี้อาจมีผลต่อการ
เปลี่ยนแปลงโครงสร้ างของผิวเหล็กกล้าไร้สนิมได้ ดังนั้นจึงได้ มีการศึกษาการกัดกร่อนของเหล็กกล้าไร้สนิมด้วยกรด
แลกติกและสารละลายโซเดียมคลอไรด์ที่ได้จากการหมั กปลาส้ม เพื่อทดสอบความรุนแรงในการกัดกร่อนของกรด และ
ตรวจสอบโครงสร้างของผิวเหล็กกล้ าไร้สนิม
วิธีการวิจัย
รายละเอียดวิจัย
เลือกเกรดเหล็กกล้าไร้สนิมสามเกรดได้แก่ 304, 316L และ 430 เนื่ องจากเป็นที่นิ ยมใช้ผลิตบรรจุภัณฑ์อาหาร
แต่ด้วยส่วนผสมของธาตุที่ แตกต่างกั น จึงได้ทาการทดสอบเพื่อเปรียบเทียบการกัดกร่อนของเหล็กกล้าไร้สนิมทั้งสาม
เกรดขึ้น โดยทดสอบกับสารที่ สามารถพบได้ในการหมักปลาส้ มคือ กรดแลกติ ก และโซเดียมคลอไรด์ โดยได้ทาการ
จาลองสารละลายทั้ งสองชนิดในการทดสอบกั บเหล็กกล้ าไร้สนิม เพื่อเปรียบเทียบการกัดกร่อนของเหล็ กกล้าไร้สนิมทั้ ง
สามเกรด ทาการทดลอง 2 แบบ คือ แบบทาลายชั้ นฟิล์ม และไม่ทาลายชั้นฟิล์ม แล้วนาเหล็กไปแช่ในสารละลายกรด
แลกติก โซเดียมคลอไรด์ และสารละลายผสมระหว่างกรดแลกติ กและโซเดียมคลอไรด์ เพื่อทดสอบความรุนแรงในการ
กัดกร่อนของสารละลายทั้งสอง ซึ่งความเข้มข้นของกรดที่นามาทดสอบจะเปลี่ ยนแปลงตามระยะเวลาในการหมัก โดย
ใช้ระยะเวลาที่ 24, 36 และ 48 ชั่วโมง โดยในแต่ ละช่วงการทดสอบจะทาการวัดความเป็นกรดที่ 25 องศาเซลเซียส