เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 191

บทนํา
อําเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง เป็ นอําเภอทีÉ มีการทํานา ทําสวนเป็ นอาชีพหลัก พืÊ นทีÉเป็ นป่ าต้นนํÊ า จึงมีแหล่ง
นํÊ าอุดมสมบูรณ์ กรมพัฒนาทีÉดิ นจึงได้ส่ งเสริ มให้มีการขุดบ่อนํÊ าตามร่องสวนไร่นา เพืÉ อให้เกษตรกรได้ใช้เป็ นแหล่งนํÊา
ในการทําเกษตรกรรม รวมทัÊงการเลีÊ ยงปลาเพืÉอใช้เป็ นอาหารบริ โภคในครัวเรื อน และปัจจุบันชาวตะโหมดเองก็นิ ยม
บริ โภคปลานํÊ าจืดกันมาก สวนทางกับปริ มาณปลานํÊ าจืดในแหล่งนํÊ าธรรมชาติทีÉ มีจํานวนลดลง หาได้ยากขึÊ น แต่การเลีÊ ยง
ปลานํÊ าจื ดซึÉ งเป็ นแหล่ งอาหารโปรตีนทีÉสามารถหาได้ง่ายนัÊ น กลับน้อยลง ผลผลิตยังมี ไม่เพียงพอกับความต้องการ
บริ โภคของชุมชน ซึÉ งจะเห็นได้จากบ่ อนํÊ าตามร่ องสวนไร่ นาของอําเภอตะโหมดในปัจจุ บัน ถูกทิÊงร้ างอยู่เป็ นจํานวน
มาก ขาดการจัดการ หรือขาดการใช้งานทีÉเหมาะสม และใช้ประโยชน์อย่างไม่คุ้มค่า อาจเนืÉองมาจากเกษตรกรขาด
ความเข้าใจ และประสบการณ์ในการเลีÊ ยงปลานํÊ าจืด เมืÉอเลีÊ ยงแล้วไม่ประสบผลสําเร็ จจึงเลิกเลีÊ ยง และเกษตรกรส่ วน
ใหญ่ใช้อาหารเม็ดสําเร็จรู ปทีÉ มีราคาแพงตามกลไกการตลาด ทําให้ต้นทุนการผลิตสู งขึÊ น ไม่คุ้มค่ากับการลงทุนเลีÊ ยง จึง
ปล่อยให้บ่อในร่ องสวนทิÊงร้ าง ซึÉ งเป็ นเหตุผลหลักในการเลิกเลีÊ ยงของชาวบ้าน ดังนัÊ น การใช้อาหารทีÉผลิตขึÊ นใช้เอง
และมี ต้นทุนตํÉ า ก็จะสามารถช่ วยลดต้นทุ นการผลิต และช่วยแก้ปั ญหาดังกล่ าวได้ ซึÉ งการผลิตอาหารทีÉ สามารถลด
ต้นทุนการผลิตได้นัÊน ได้มีผู้ ทําการวิจัยไว้หลายท่ านโดยเฉพาะจากผลการวิจัยของวัฒนา และคณะ (2551) ซึÉ งได้รับทุ น
สนับสนุนการวิจัยจากคณะกรรมการการอุดมศึ กษาเครื อข่ายการวิจัยภาคใต้ตอนล่างประจําปี 2551 ทีÉได้ทําการทดลอง
ในเรืÉ องของการผลิ ตอาหารโดยใช้กากเนืÊ อเมล็ดในปาล์มนํÊ ามันเป็ นส่ วนผสมในสูตรอาหารปลากะรัง พบว่า สามารถลด
ต้นทุนค่าอาหารในการเลีÊ ยงปลากะรังได้ ดังนัÊ น ถ้าหากนําผลการวิจัยมาต่ อยอดเพืÉอประยุกต์ใช้กับการเลีÊ ยงปลานํÊ าจืด ก็
น่ าจะช่วยลดต้นทุนการผลิ ตสัตว์นํÊ าได้ดี ยิÉงขึÊน และโดยเฉพาะกากเนื Êอเมล็ดในปาล์มนํÊ ามัน ซึÉ งเป็ นวัสดุเศษเหลื อจาก
โรงงานผลิตปาล์มนํÊามั น แต่มีคุณค่าทางโภชนะสู งพอสมควร โดยเฉพาะโปรตีน และไขมัน จึงสามารถนํ ามาใช้เป็ น
วัตถุดิ บอาหารสัตว์ในการผลิตอาหารสั ตว์นํÊ าจืดได้ ซึÉ งได้มีงานวิจัยทดลองมาก่อนหน้านีÊ แล้ว พบว่า สามารถนําเอากาก
เนืÊ อเมล็ดในปาล์มนํÊามัน มาใช้ในการผสมอาหารปลานิ ล ทําให้ปลานิ ลมีการเจริ ญเติ บโตดี (นิ รุ ทธิÍ , 2544) ปลานิลแดง
แปลงเพศ (วุฒิพร และคณะ, 2547) และปลาดุ กบิËกอุย (นารี รัตน์, 2548)
ดังนัÊ น การเลีÊ ยงปลานํÊ าจืดโดยใช้อาหารทีÉผลิตขึÊ นใช้เอง เป็ นอาหารทีÉผลิตขึÊ นจากวัตถุดิ บทีÉ หาได้ง่ายในท้องถิÉ น
และมีราคาถู ก น่าจะเป็ นทางเลือกใหม่ ทีÉอาจจะช่วยลดต้นทุนในการเลีÊ ยงสัตว์นํÊ า และสามารถช่วยแก้ปัญหาทีÉ กล่าวมา
ข้างต้นของชุ มชนบ้านตะโหมดได้ จึงเป็ นทีÉมาของการศึกษาวิจัยในครัÊ งนีÊ โดยมี วัตถุประสงค์ เพืÉอศึ กษาเปรี ยบเทียบ
อัตราการเจริ ญเติบโต อัตราการรอดตาย อัตราการเปลีÉยนอาหารเป็ นเนืÊ อ และต้นทุนค่าอาหาร ของปลานํÊ าจืดเศรษฐกิจ 2
ชนิ ดในร่ องสวนของชุ มชนบ้ านตะโหมด คือ ปลาดุกลูกผสม และปลานิ ล ทีÉเลีÊ ยงด้ วยอาหารทีÉผลิ ตขึÊ นใช้เองกับ
อาหารเม็ดสําเร็จรู ป และคาดว่าผลการศึกษาวิจัยนีÊ สามารถนําองค์ความรู้ ไปใช้ประโยชน์ เพืÉอเป็ นแนวทางในการผลิต
อาหารปลานํÊ าจืดราคาถูก ช่วยลดต้นทุนการผลิต เพิÉ มมูลค่าและประสิ ทธิ ภาพของวัตถุ ดิบในท้องถิÉนให้มีประสิ ทธิ ภาพ
มากขึÊ น โดยใช้ทรั พยากรธรรมชาติทีÉมีอยู่ในท้องถิÉน และภู มิปั ญญาท้องถิÉน ในการพัฒนาการเลีÊ ยงปลานํÊ าจืดของ
เกษตรกรชุมชนบ้านตะโหมด อําเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง และกลุ่มวิสาหกิ จชุมชนทีÉ เกีÉยวข้องกับการเลีÊยงปลานํÊ าจืด
ของจังหวัดพัทลุงต่อไป
วิธีการวิจัย
1. แผนการทดลอง
วางแผนการทดลองแบบสุ่มตลอด (CRD) ในการเลือกพืÊ นทีÉ (ร่องสวน) สํ าหรับเลีÊ ยงปลา โดยจะแบ่งการศึ กษา
ออกเป็ น 2 การทดลอง ตามชนิ ดของปลาทีÉเลีÊ ยง แต่ละการทดลองมี 2 ชุ ดการทดลอง ตามชนิดของอาหารทีÉเลีÊ ยง ดังนีÊ