เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 955

6
ใหผูเรี ยนไดเรี ยนรูวิธี การเขาถึงความรูและทักษะการแสวงหาความรู เทานั้น หากยังสามารถผสมผสานวิธี การเขาถึง
ความรู ไดอยางหลากหลาย 2) ความสําเร็ จในการเก็บรวบรวมขอมูลชุ มชนของผูเรียนสืบเนื่องจากการเตรียมตัวที่ ดีซึ่ งทํา
ใหผูเรียนมีทั กษะที่ดี การมี ผูนํ ากลุมที่ ดี การเปนผูตามที่ดี การมี น้ําใจช วยเหลือกั น รวมทั้งการปฏิบั ติตามบทบาทหน าที่
ในฐานะสมาชิกของกลุมดวยความรับผิดชอบ 3) ผูเรี ยนเกิดคุณลักษณะที่พึ งประสงคที่เกิดขึ้ นจากกระบวนการศึกษา
ชุมชนทั้งระดับตัวบุคคลและระดับกลุม เชน ความรับผิดชอบ ความตั้งใจมุงมั่น ความอดทน ความสามั คคี การชวยเหลื อ
ซึ่งกันและกั น น้ําใจไมตรีที่แสดงออกต อกัน ความร วมมือในการทํากิจกรรม การแสดงความคิดเห็นอยางเปดเผย อี กทั้ง
เห็นความโดดเดนของผูเรี ยนบางคนในฐานะผูนําที่ มีความสามารถ 4) ผูเรียนไดพั ฒนาทั กษะการเขียนบันทึกเรื่องราว
จากชุมชน ดวยการบูรณาการการฟง การดูและการสังเกต และการทดลองทํา อนึ่ง วงจรการเรียนรูแบบนี้ ผูวิจัยค นพบได
จากการเชื่อมโยงกระบวนการจัดการความรูและวิธีการเก็ บรวบรวมขอมูลเชิงคุณภาพ
การถอดความรูและประสบการณจากชุมชน มีองคประกอบรวมกันอยางนอย 4 สวน คือ สวนแรก เป น
เนื้อหาสํ าหรับถอดความรู ในสวนนี้ ผูเรียนแตละคนมีฐานขอมูลที่ เก็บรวบรวมไวอยูแลวทั้งในรูปการจดบันทึก การ
บันทึกเทป การถ ายภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว สื่ อชุมชนในรูปแบบวีดีทัศน และเอกสารประชาสัมพั นธตาง ๆ สวนที่สอง
เปนฐานการคิดในการถอดความรู ไดแก การคิดวิเคราะห การคิ ดสังเคราะห การคิดบูรณาการ การคิดอย างมีวิจารญาณ
และการคิ ดสรางสรรค ซึ่งแบบการคิดเหลานี้ผูเรียนได ผานกระบวนการฝกมาแล วจากกิจกรรมกอน สวนที่ สาม เปน
วิธี การถอดความรู มี 2 ขั้นตอน คือ ขั้นแรก ผูเรียนสกัดความรูออกจากขอมูลจํานวนมากที่เก็บรวบรวมไดจากชุมชนให
เปนความรู ของกลุม วิ ธีการสกัดความรูเริ่มจากการระดมความคิ ดกําหนดโครงราง คัดแยกประเภทเนื้ อหา จับประเด็น
และจัดหมวดหมู นํ าเสนอโครงสรางความรู สนทนาแลกเปลี่ยน และผูวิจัยใหขอเสนอแนะ ชี้ใหเห็นข อเดน และส วนที่
ควรพัฒนาเพื่อนํ าไปสูการปรับปรุงแกไข ขั้ นที่สอง ถอดความรู และประสบการณจากชุ มชนดวยวิ ธี การแลกเปลี่ยน
เรียนรู รวมกั น การระดมความคิดเห็น และลงมือปฏิบั ติดวยตนเอง และสวนที่สี่ เปนกิจกรรมถอดความรู ในสวนนี้ผูวิจัย
กําหนดโจทยคําถามแบบอัตนัยใหผูเรียนค นหาคําตอบรวมกัน จํ านวน 4 ขอ คือ ขอแรก วิ เคราะหและประเมินคุณค า
ชุมชนในประเด็นจุดออน-จุดแข็ง โอกาส อุปสรรค ความสําเร็จ และความประทับใจ ข อสอง วิเคราะห สังเคราะห และ
บู รณาการความรูชุมชนดานวิถีพอเพียงตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพี ยงและภูมิป ญญาทองถิ่น ข อสาม สังเคราะห
ความรูและประเมินคุณค าชุมชน ขอสี่ วิเคราะห สั งเคราะห บู รณาการ และใชวิจารณญาณประเมินประสบการณและ
คุณคาที่ผูเรี ยนไดรับจากการศึกษาชุ มชนในภาพรวม
โจทยคําถามแบบอั ตนั ยทั้ง 4 ข อขางต น ผูสอนไดแปลงไปสูการปฏิบัติ โดยมี กิจกรรมที่ผูเรี ยนตอง
รวมกันถอดความรู จํานวน 4 กิ จกรรม ดังนี้ กิจกรรมที่ 1 ถอดความรูในประเด็นจุดออน-จุ ดแข็ง โอกาส อุปสรรค
ความสํ าเร็จ และความประทั บใจ กิ จกรรมที่ 2 ถอดความรูจากชุมชนเกี่ยวกับวิถีพอเพียงตามหลั กปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพียงและภู มิป ญญาทองถิ่น กิ จกรรมที่ 3 ถอดบทเรียนคุ ณคาชุมชน กิจกรรมที่ 4 ถอดบทเรียนประสบการณและ
คุณคาที่ผูเรี ยนไดรับจากการศึกษาชุ มชนในภาพรวม
กระบวนการถอดความรูและประสบการณจากชุมชนมี ดังนี้ กิจกรรมที่ 1 กระบวนการถอดความรูใน
ประเด็ นจุดออน-จุ ดแข็ง โอกาส อุ ปสรรค ความสําเร็ จ และความประทับใจ ผูเรี ยนรวมกั นวิเคราะหและจําแนกประเด็น
ออกเป น 2 สวน คือ ส วนที่หนึ่ ง ไดแก จุดอ อน-จุ ดแข็ง โอกาส อุปสรรค และความสําเร็จของชุมชน สวนที่ สอง คือ
ความประทับใจของผูเรียนที่ มีตอชุ มชน ผูเรียนมีมุมมองในการถอดความรู ดังกลาว 2 มุมมอง คื อ มุมมองแรก ผู เรียน
เห็นวา “จุดอ อน - จุดแข็ง โอกาส อุปสรรค และความสําเร็จ” ถอดความรูจากเรื่ องเลาและกิจกรรมของชุ มชน โดยมี
วิธีการดังนี้ ดาน“จุดอ อน - จุดแข็งของชุมชน” ผู เรียนถอดความรูโดยจํ าแนกเปนความรูในตัวคน 2 กลุม คือ เรื่องเลาจาก
ผูนําดานภู มิปญญาท องถิ่น และคณะผู บริหารองคกรปกครองสวนทองถิ่น ความรูนอกตัวคน 2 กลุม คือ จากกิ จกรรม