เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 954

5
ดานวิถีพอเพียงตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพี ยงและภูมิปญญาท องถิ่นจากชุมชน รวมทั้งกําหนดแนวกิ จกรรมการลง
ชุมชน โดยมีวิธีการเรียนรู ดังนี้ ผู เรียนดําเนินการประชุมปรึกษาหารื อรวมกั นเพื่อแบ งกลุมยอย เลือกตัวแทนของแตละ
กลุมย อย และกําหนดวิธี คิดในการทํากิจกรรมของกลุม สมาชิกแตละกลุ มยอยรวมกันค นหาและศึกษาบริบทชุมชน
ขอมูลพื้ นฐานของชุมชนจากเอกสาร หนังสือ จดหมายขาว แผ นพับ เว็บไซตของตํ าบล เปนตน สมาชิ กแตละกลุมยอย
รวมแลกเปลี่ยนเรียนรูเพื่อกํ าหนดแผนการศึกษาชุมชน การเตรียมคําถามเบื้ องตนสําหรั บศึกษาภาคสนาม และการศึ กษา
ดูงานกิจกรรมตางๆ ของชุมชน ตัวแทนแตละกลุมยอยนําเสนอแผนการศึ กษาชุมชนและคําถามเบื้องตนในการศึกษา
ชุมชน สลายกลุมยอยรวมเปนกลุมใหญ ผูเรี ยนรวมกันบูรณาการคํ าถามกอนลงไปปฏิ บัติจริงในชุ มชน และผูวิ จัยให
คําแนะนําเพิ่มเติม
ผลของกิจกรรมมี 3 ประการ คื อ วิธีคิดในการศึกษาชุมชน พบวา มี 2 ลักษณะ ไดแก กลุมยอยหนึ่ง เนน
วิธี การเรียนรู รวมกันโดยอาศัยพลังกลุมในการขับเคลื่อน กลุ มนี้ใหความสํ าคัญกับการเตรี ยมคําถาม วิธี การเก็บขอมูล
ภาคสนาม และการจัดการกั บขอมู ลหลังออกจากภาคสนาม สําหรับกลุมยอยสอง เนนการเลือกผูนํ าที่มีความสามารถเปน
ผูขับเคลื่ อนการเรียนรูของกลุ ม เริ่มจากการตั้ งประเด็นคําถาม การใหรายละเอียดของคําถาม และการจั ดระบบประเด็น
คําถาม ซึ่งประโยชน ในสวนของวิธีคิดตางนี้นอกจากทําใหผูเรียนเริ่ มมองเห็นขอมูลอยางเป นวงจรแลว ยั งชวยใหผูเรียน
เกิดการเรียนรู กันและกัน โดยเฉพาะการบูรณาการคํ าถามของทั้งสองกลุ มยอยเขาดวยกัน ซึ่ง เปนการขยายฐานความรู
ของผูเรียนโดยใช กระบวนการแลกเปลี่ยนเรี ยนรูรวมกั นเปนเครื่องมือในการบูรณาการ
กระบวนการนี้เริ่ มจากการฝกการคิดวิ เคราะห คือ นําคําถามดังกลาวมาจําแนกแยกแยะและจั ดกลุมคําถาม
ไมใหซ้ําซอนกัน ฝกการคิดอยางมี วิจารญาณ คือ การใช เหตุและผลในการตัดสินใจเลือกขอคําถามและคัดคํ าถามบางขอ
ทิ้งไป กํ าหนดประเด็นคําถามหลัก ประเด็ นคําถามรองและคําถามยอย ฝกการคิดสังเคราะหและการคิดบูรณาการ คือ นํา
คําถามทั้งหมดมาจัดระบบใหม โดยคํานึงถึงความเหมาะสมในการจั ดวางเนื้อหา การสอดแทรกเนื้อหา ลําดับความสําคัญ
ของเนื้อหา และลําดับกระบวนการในมิติของชวงเวลา การบู รณาการคําถามดังกลาวเชื่อมโยงกันทั้งในเชิงแนวคิด เชิ ง
วิธีการ และเชิ งเนื้อหา ซึ่งแสดงความสามารถของผู เรียนในการนําวิธี คิดวิเคราะห วิธีคิดสังเคราะห วิธีคิดบูรณาการ และ
วิธีคิดอยางมีวิจารญาณมาใชในการจัดระบบคําถาม
สําหรับการวางแผนกิจกรรมการศึกษาชุมชน ขั้นตอนนี้เปนการฝกกระบวนการคิดวิเคราะหและการใช
เหตุผลในการวางแผนการเก็บรวบรวมขอมูลจากชุมชนดานหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและภูมิป ญญาทองถิ่นโดยใช
วิธี การแลกเปลี่ ยนเรียนรูรวมกัน ชุ มชนแรกที่ผูเรี ยนลงไปศึกษา คือ ชุมชนในเขตองคการบริหารส วนตําบลทาขาม
อําเภอหาดใหญ จังหวั ดสงขลา ชุมชนที่สอง คือ ชุมชนในเขตเทศบาลตําบลปริก อําเภอสะเดา จังหวัดสงขลา ผลการ
แลกเปลี่ยนเรียนรู รวมกันของผูเรี ยนทําใหเห็นวิธี การคิดที่ เปนระบบมากขึ้น เปนต นวา การกําหนดกติการวมกัน การ
แบงปนความรับผิดชอบ การชวยเหลือเกื้อกูลกัน การสรางวิ นัยและความรับผิดชอบรวมกั น
การจัดการความรูในชุมชน กิจกรรมนี้กําหนดเปาหมายใหผูเรียนเก็บรวบรวมขอมูลและบั นทึกขอมูล
เกี่ยวกับวิถีการพึ่งพาตนเองตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและภูมิป ญญาทองถิ่นจากชุมชนเจาของความรู โดยชุมชน
แบงปนประสบการณแก ผูเรี ยนผานเรื่องเล าและวีดีทัศน ชุมชน อีกทั้ ง ผูเรี ยนรวมกิจกรรมกั บผูนําดานภู มิปญญาของ
ชุมชน ณ สถานที่จริง ไดเห็ นของจริง ไดรับความรูเพิ่มเติ มประกอบการสาธิต มี ประสบการณตรงจากการฝ กปฏิบั ติ
ทดลองทําดวยของจริ ง ได รวมแลกเปลี่ยนเรียนรู มี การซักถาม สัมภาษณ แบ งกลุมรั บผิดชอบการบั นทึ กภาพและ
รายละเอียดตาง ๆ ซึ่งขอมูลความรูเหลานั้ นผูเรียนนําไปเปนบทเรียนหลั กในการเรียนรู “การคิด”
ผลของกิ จกรรมกลาวไดวา เปนการจัดประสบการณ ในการสอน “การคิด” แก ผูเรียนที่ ไดผลหลาย
ประการ คือ 1) ผู เรียนรูจักความรูที่ นอกเหนือจากครู และตํารา คือ ความรูในตัวคน และความรูนอกตั วคน ซึ่งไม เพียงชวย