เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 956

7
การศึกษาดู งานผลิตภัณฑ ชุมชนในสถานที่จริ ง และระบบการบริหารจั ดการโครงการของชุมชน ดาน“โอกาสของ
ชุมชน” ผูเรียนถอดความรูใน 2 ประเด็น คื อ โอกาสที่ชุมชนไดรับการสนับสนุ นจากภายใน และโอกาสที่ชุมชนไดรับ
การสนับสนุนจากภายนอก ดาน“อุปสรรค” ผูเรียนถอดความรูใน 2 มิติ คือ อุ ปสรรคที่เกิดจากตัวชุมชนเอง และอุ ปสรรค
ในการเก็ บขอมูลชุ มชนของผูเรี ยน สวนดาน “ความสํ าเร็จของชุ มชน” ผูเรียนถอดความรูโดยใชวิธีการคิดวิเคราะห คิด
สังเคราะห และประเมินคุณคาจากเรื่องเลา สําหรับมุมมองที่สอง ผูเรียนมี ความเห็นวา “ความประทับใจ” ควรถอดความรู
จากตัวผู เรียน โดยผูเรียนแสดง “ความประทับใจ” ที่มีตอชุ มชนในฐานะผูได รับประโยชนจากแหลงเรียนรูดังกล าว
กิจกรรมที่ 2 กระบวนการถอดความรู เกี่ยวกับวิถีพอเพียงตามหลั กปรัชญาเศรษฐกิ จพอเพียงและภู มิ
ป ญญาทองถิ่น ผูเรี ยนเสวนารวมกันและมีความเห็นวา ข อมูลที่ นํามาใช ถอดความรูมาจากความรู ในตัวคนและความรู
นอกตัวคน วิธี การถอดความรู ขั้นตอนแรก ผูเรี ยนรวมกันกําหนดโครงสรางความรู จากนั้ นแบงผูเรียนออกเปน 2 กลุ ม
ยอย แตละกลุ มชวยกันถอดความรู จากขอมูล/ กิจกรรมชุมชนที่ บันทึ กไวในรูปแบบตางๆ เมื่ อผูเรี ยนแตละกลุ มถอด
ความรู เสร็จเรียบร อยแลว ทุกคนกลับมารวมเป นกลุ มใหญ นํ าผลที่ ไดจากการถอดความรูของผูเรี ยนทั้ งสองกลุมมา
รวมกัน ชวยกั นสังเคราะหและบูรณาการตามประเด็นโครงสรางที่กําหนดไวอีกครั้งหนึ่ ง
กิจกรรมที่ 3 กระบวนการถอดบทเรี ยนคุณคาชุมชน เป นการวิเคราะหและประเมินจากกิจกรรมดานภู มิ
ปญญาของชุ มชน และกิจกรรมที่ 4 กระบวนการถอดประสบการณและคุณคาที่ผูเรียนไดรับจากการศึกษาชุมชนท าขาม
และบ านปริกในภาพรวม เป นการวิเคราะห สังเคราะห บูรณาการ และประเมิ นผานมุ มมองของผูเรียนทั้งในดานความรู
ความคิด และความรู สึก หลังจากผูเรี ยนรวมกันถอดความรูครบทุกประเด็นคํ าถามแลว ตัวแทนผูเรียนผลั ดเปลี่ยนกันนํ า
ผลการถอดความรูทั้ง 4 กิ จกรรมมาเสนอตอที่ประชุมเพื่อให ผูสอนและเพื่ อน ๆ ชวยกั นใหความเห็นและขอเสนอแนะที่
เปนประโยชนเพิ่มเติม
ผลการถอดความรูและประสบการณจากชุมชน นอกจากเปนกระบวนการทดสอบความสามารถใน “การ
คิด” เปนเครื่องมือใหผูเรี ยนไดทดสอบความวิริยะของตน และเปนเครื่องมือใหผูเรี ยนทําความรูจักชุมชนให ลึกซึ้งถอง
แทเพื่อเข าใหถึงคุณค าของชุมชนแลว การถอดความรูยังสงเสริ มกระบวนการเรียนรู รวมกันระหวางผูเรี ยนกับผูเรี ยน
ผูเรียนกั บชุมชนและภาคีที่เกี่ ยวของ ซึ่ งไมเพี ยงไดเรียนรู ชุมชนและคนอื่น หากแตผูเรียนยั งไดเรี ยนรูตนเองจากการมี
ปฏิสั มพันธกับคนอื่น
กระบวนการเรียนรูการคิดอย างเปนระบบ การออกแบบกระบวนการเรียนรู “การคิดอยางเปนระบบ” ได
ประยุกตวิธี การวิจัยเชิ งเปรี ยบเทียบมาปรั บใชใหงายขึ้นสําหรั บผูเรียนระดับปริญญาตรี หลังจากที่ ผูเรี ยนไดฝกคิ ดใน
แบบตางๆ จากการทํากิจกรรมกอน ๆ มาระยะหนึ่งแล ว วิธีการศึกษาแบบนี้ เริ่มดวยการตั้งคําถามมี ทั้งคําถามเชิงประเด็น
และคําถามเชิ งพื้นที่ตามหลั กวิธี การศึกษาเชิงเปรี ยบเที ยบ การคนหาคําตอบอาศัยการจั ดการความรูโดยใหผูเรียนดึ ง
ขอมูลความรูที่มีอยู ในตัวเองและคลังความรูที่บั นทึกไว จากการถอดความรูครั้ งกอนมาผสมผสานกับพื้นฐานความรูดาน
การคิดทั้ง 5 แบบ เชน การจํ าแนกแยกแยะอยางละเอียดลออ การคิ ดยอนกลั บไปกลับมา การคนหาความเหมือน ความ
คล ายคลึง ความแตกตาง การใชเหตุ และผลในการตัดสิ นใจ การเชื่อมสิ่งที่ คลายคลึงหรื อสิ่งที่ สามารถนํามาจัดกลุม
รวมกันได การประเมินเพื่อเลือกสรรกลั่นกรองอยางตรงไปตรงมา เปนตน การคิดดังกลาวใชเปนฐานในการตอยอดไปสู
การคิดอยางเป นระบบ สําหรับคําถามมี 2 ประเด็นหลักซึ่งพบว าผูเรียนสามารถใชกระบวนการคิดเชิงระบบตอบคํ าถาม
ไดอย างละเอียดและลุมลึก คื อ การคนหา “ผูนําตนแบบ” และ “ชุมชนเศรษฐกิจพอเพียงตนแบบ”
สุนทรียสนทนา : สะทอนการเปลี่ยนแปลงจากภายใน เปนกิจกรรมที่ใหผูเรียนไดสํารวจตนเองจากการ
เขารวมเรี ยนรูในกิ จกรรมการวิจัยวา ผูเรียนมี การเปลี่ยนแปลงตนเอง หรือไม อยางไร โดยสะท อนความรูสึ กใหเพื่อนๆ
และผูวิจัยไดทราบถึงการเปลี่ยนแปลงนั้ นอยางอิสระ ผู เรี ยนเลือกใชจดหมายอิ เล็กทรอนิ กส (E-mail) ที่ เปนทั้งวิธี การ