เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 1030

2
บทนํา
ที่มาและความสําคัญของปญหา
มูลนิธิโครงการหลวงได ดําเนินงานสงเสริมดานการเพาะปลูกใหกับชาวเขาและเกษตรกรบนพื้นที่สูง ได จัดตั้ง
หน วยงานในการดําเนิ นงานแบงเปน 3 สถานีเกษตรหลวง และ 35 ศู นยพั ฒนาโครงการหลวง รวม 38 แหง ตั้งอยูใน
พื้ นที่จังหวั ด เชียงใหม เชี ยงราย ลําพูน แมฮ องสอน และ พะเยา ในการดําเนินงานนั้นมี เปาหมายเพื่ อสรางอาชีพและ
รายไดให กับชุมชนและเกษตรกรในพื้ นที่ ซึ่งการดํ าเนินงานส งเสริมเกษตรไดสนับสนุนปจจั ยการผลิต เทคนิคและ
วิธี การที่เหมาะสมในการเพาะปลูก มุ งเนนไปยังการผลิตพื ชเมืองหนาวทั้ง ผัก ไม ผล และไมดอก เพื่ อตอบสนองตอ
ความตองการของตลาดภายในประเทศ ผลผลิตของเกษตรกรที่เก็บเกี่ ยวไดนั้นบางสวนเกษตรกรเปนผูนํ าไปจําหนายเอง
และอีกสวนหนึ่งทางมูลนิธิ โครงการหลวงรับซื้อคืนจากเกษตรกรนํามาจําหนายภายใตชื่อ “โครงการหลวง”
ในกระบวนการรับซื้ อวัตถุดิบและจํ าหนายผลิภัณฑนั้น เดิมเกษตรกรจะนําผลผลิ ตที่เก็บเกี่ยวได มาจําหนายยัง
สถานีวิจัยเกษตรหลวง หรื อ ศูนยพั ฒนาโครงการหลวง เพื่อรวบรวมนําลงมาตั ดแตงและบรรจุเพื่อจําหน าย ณ โรงคัด
บรรจุ ผลิตผลสวนกลางของมูลนิธิ โครงการหลวง ในตําบลแมเหียะ อําเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม ตอมาเมื่อมีการขยาย
พื้ นที่เพาะปลูกเพิ่มขึ้น ปริมาณผลผลิตที่เก็บเกี่ ยวก็เพิ่มสูงขึ้น ส งผลใหปริมาณผลผลิตมีสูงกวาความสามารถในการตั ด
แตงของโรงคัดบรรจุฯ สวนกลาง มูลนิธิโครงการหลวงจึ งไดทําการแกไขโดยการสรางโรงคั ดบรรจุฯ ใหมในพื้นที่ของ
สถานีฯ และศูนยฯ มีเปาหมายให สามารถตัดแตงและบรรจุพรอมจําหนายในพื้นที่ อย างไรก็ตามโรงคัดบรรจุฯ ในพื้ นที่
สถานีฯและศูนยฯ ยังมีความจํ าเปนตองสงสินคาทั้งหมดมาตรวจสอบคุณภาพอีกครั้งที่โรงคัดบรรจุฯ สวนกลาง
เนื่องจากการดําเนิ นงานของสถานีฯ และศูนยฯ มีความหลากหลายของกิจกรรมการดําเนินงานมาก เชนงาน
สงเสริมดานเกษตรและงานโรงคัดบรรจุ ฯ แลว กิจกรรมดานงานวิจัยทางเกษตรหรือกิจกรรมดานการทองเที่ยว ซึ่งระบบ
บั ญชีของสถานีฯ และศูนย ฯ ไมมีการแยกค าใชจายที่ เกิดขึ้นอยางชั ดเจน เมื่อตองการวิเคราะหคาใชจายที่ เกี่ยวของใน
ส วนของโรงคัดบรรจุฯ จึงไมสามารถวิ เคราะหตนทุนที่แท จริงของสิ นคาได ทํ าใหมี แนวคิดในการนําระบบบั ญชีที่
สามารถวิ เคราะหตนทุนโดยแบ งตามกิจกรรมการทํางานมาใช เพื่อใหสามารถคิดและวิเคราะห ตนทุนที่แทจริงในการ
ดําเนินงานของโรงคั ดบรรจุฯ ทํ าใหทราบถึ งตนทุนของผลิตภัณฑแตละชนิด สามารถนําขอมูลที่ได ไปใชในการกําหนด
แนวทางการพัฒนาปรับปรุงขั้ นตอนการดําเนิ นงานและการลดตนทุ นของโรงคัดบรรจุฯ จากแนวคิดดังกลาวได นํ า
กรอบการทํางานของ “บัญชีตนทุนสิ่งแวดลอม” มาปรับใชในการเก็บขอมูลตนทุนการดําเนินงานของโรงคัดบรรจุ ฯ
ในช วงแรกของการดําเนินงานไดเลือกโรงคัดบรรจุ ฯ ศูนยพั ฒนาโครงการหลวงหนองหอย อ.แม ริม จ.
เชียงใหมเปนศูนย นํารองในการดําเนินงาน เนื่องจากเป นโรงคัดบรรจุฯ ที่สรางขึ้นใหม เริ่มดําเนินงานในเดือนกรกฏาคม
2551 และมีขนาดใหญรองจากโรงคัดบรรจุ ฯ สวนกลาง ปริ มาณการผลิตในช วงแรกที่เปดดําเนิ นงานมีจํ านวนมากกวา
100 ตันวัตถุ ดิบตอเดือน โรงคัดบรรจุฯ ของศู นยฯ หนองหอยมีการผลิตผักตัดแตงเปนสินคาหลัก และสิ นคาประเภทไม
ผลตามฤดูกาล ไมมีการผลิตไมดอก มี การเก็บขอมูลการดําเนินงานในระหว าง กันยายน 2551 ถึ ง ธันวาคม 2552 นํ า
ขอมูลที่เก็ บไดมาวิ เคราะหและเสนอแนวทางในการทํ างาน ผลการปรับปรุงวิธี การดําเนินงานสามารถลดของเสี ยที่
เกิดขึ้ นจากการตัดแตงลงได กวา 210 ตัน คิดเปนมู ลคาของเสี ย 2.61 ลานบาท จากความสํ าเร็จดังกล าวจึงไดขยายผล
โครงการไปยั งโรงคัดบรรจุฯ ประจําศูนยอื่น ๆ อีก 5 แหงคือ โรงคัดบรรจุฯ ศูนย ฯ ทุ งหลวง แมแฮ ตั้งอยูในเขต อ.แม
วาง จ.เชียงใหม ศูนยฯ แมสาใหม ตั้งอยูในเขต อ.แม ริม จ.เชียงใหม ศูนย ฯ แมปูนหลวง ตั้งอยู ในเขต อ.เวียงปาเปา จ.
เชียงราย และศู นยฯ หวยลึก ตั้งอยูในเขต อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม โรงคั ดบรรจุฯ ทั้ง 5 แหงที่ไดเขารวมนั้นมี รูปแบบ
กระบวนการทํางานและประเภทของสินคาอยู ในกลุมเดียวกับโรงคัดบรรจุ ฯ ศูนยฯ หนองหอย โดยไดจัดอบรมหน าศูนย
เจ าหนาที่การเงิ น บัญชี และเจาหนาที่ คัดบรรจุ ถึงแนวทางการดํ าเนินงานภายใตกรอบบัญชีตนทุนสิ่งแวดลอม และเก็บ