full2012.pdf - page 587

šœÎµ
ครู และผู้ บริ หารสถานศึ กษาในโรงเรี ยนขนาดเล็กถื อเป็ นกลุ่มที่ขาดโอกาสทางวิชาชีพ เพราะอยู่ ห่ างไกลความ
เจริ ญ ขาดความก้าวหน้า ขาดขวัญและกําลังใจในการปฏิบัติงาน ขาดโอกาสในการพัฒนาด้านต่างๆ ทําให้บางคน
หลี กเลี่ ยงที่จะไปปฏิ บัติงานในโรงเรี ยนขนาดเล็ก จึ งส่ งผลกระทบต่ อคุ ณภาพการศึกษา จากผลการประเมิ นของ
สํานักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึ กษา (สมศ.) พบว่า คุณภาพนักเรี ยนในโรงเรี ยนขนาดเล็กมีปั ญหา
คือ มีโรงเรียนที่ ไม่ผ่านเกณฑ์ การประเมินของ สมศ.ในรอบที่ 2 กว่า 500 โรง โรงเรี ยนเหล่านี้ ต้องการความช่วยเหลื ออย่าง
เร่ งด่วน โดยเฉพาะการพัฒนาครู และผู้บริ หารสถานศึกษา เพราะการมีครู และผู้บริ หารที่มีคุณภาพย่อมส่งผลต่อการเรียน
การสอนที่มีคุณภาพ ซึ่ งรู ปแบบการพัฒนาครู และผู ้ บริ หารสถานศึ กษาในโรงเรียนขนาดเล็ กที่เหมาะสมย่ อมมีความแตกต่างไป
จากโรงเรี ยนขนาดอื่น ๆ เพราะโรงเรี ยนขนาดเล็กมีครูไม่ ครบชั้ นหรื อครู จํานวนจํากัด การพัฒนาจึงควรเน้นพื้ นที่ปฏิบัติงาน
เป็ นสถานที่ พัฒนาหรื อใช้โรงเรี ยนเป็ นฐาน
การดําเนิ นการพัฒนาครู และผู้ บริ หารในปั จจุบัน ใช้งบประมาณจํานวนมาก เพราะเป็ นการจัดอบรมพัฒนาตาม
โรงแรมใหญ่ๆในเมื องหรื อมหาวิทยาลัย ค่ าใช้จ่ายจึงหมดไปกับค่าเดิ นทาง ค่าที่ พักและอาหาร เพราะมีจํานวนผู้เข้ารับ
การอบรมแต่ละครั้ งเป็ นจํานวนมาก ซึ่งวิ ธีการบรรยายของวิทยากรเป็ นการถ่ายทอดความรู ้ ประสบการณ์ ในลักษณะการ
สื่ อสารทางเดียว เนื้ อหาสาระของการอบรม ผู้ จั ดอบรมเป็ นผู ้กําหนดซึ่ งห่างไกลจากเหตุ การณ์ความเป็ นจริ งของ
ห้องเรี ยนหรือบริ บทของสถานศึกษา และมีผลกระทบต่อนักเรี ยนเพราะครู ต้องทิ้งห้องเรี ยน ผู ้ บริ หารต้องทิ้งสถานศึกษา
และชุ มชนมาเข้ารั บการอบรม หลังการอบรมขาดการติดตามประเมิ นผลการนําความรู้ ที่ ได้ไปใช้ การอบรมมุ่งที่
ผลประโยชน์ของตัวบุ คคลมากกว่าการนํามาใช้แก้ปัญหาการเรี ยนการสอนและการพัฒนาสถานศึกษา แนวทางการ
พัฒนาครู และผู้บริ หารสถานศึกษาที่ น่ าสนใจแนวทางหนึ่ งคือการพัฒนาในพื้ นที่ปฏิบัติงาน เป็ นการตอบโจทย์ที่ เป็ น
ปัญหาครู ทิ้งห้องเรี ยน และผู้บริ หารทิ้งโรงเรี ยนและชุมชน โดยเน้นไม่ ให้ครูและผู้บริ หารออกจากโรงเรี ยนไปเข้ารับการ
อบรมนอกสถานศึกษาซึ่ งมี บริ บทแตกต่ างจากสภาพจริ งของห้องเรี ยนและโรงเรี ยน การดําเนินงานจะช่ วยลดค่าใช้จ่าย
ในการพัฒนา วิธี การพัฒนาจะเป็ นไปตามธรรมชาติ สอดคล้องกับสภาพปั ญหาและความต้องการของครูและผู ้ บริ หาร
สถานศึ กษา แนวทางดังกล่าวเป็ นวิธีการพัฒนาทั้ งครูและผู้บริ หารสถานศึ กษาอย่างเป็ นระบบ โดยร่วมกันขับเคลื่อน
กิ จกรรมการพัฒนาคุณภาพผู ้เรียนไปพร้ อมๆ กันทั้งโรงเรี ยน มี จุดเน้นการพัฒนาที่ เป็ นเอกภาพ ยึดสภาพปั ญหาและ
ความต้องการของโรงเรี ยนเป็ นหลัก โรงเรี ยนเป็ นเจ้าของโครงการ ดําเนิ นการพัฒนาโดยกลุ่มครู กลุ่มผู้บริ หารใน
โรงเรี ยนหรื อโรงเรี ยนใกล้เคียงที่ได้รับการยอมรั บหรื อผู้ทรงคุ ณวุฒิ ที่มีความเชี่ยวชาญในพื้นที่ใกล้เคียงหรื อในชุมชน
การพั ฒนาเกิดจากความสมั ครใจของทุกฝ่ ายโดยมี เป้ าหมายเพื่ อพัฒนาคุ ณภาพผู ้ เรี ยน แนวทางการดําเนิ นงานใช้
กระบวนการร่ วมคิด ร่วมวางแผน ร่ วมกันพัฒนาระหว่างผู้ให้และผู้รับ การพัฒนาเน้นการฝึ กปฏิ บัติจริ งในเนื้ องานที่กําลัง
ปฏิ บัติ สอดคล้องกับงานในหน้าที่ การพัฒนามี ความต่อเนื่ องไม่ขาดช่ วง มี กระบวนการที่ชัดเจน หลังการพัฒนามี
กระบวนการติดตาม นิ เทศ ช่วยเหลื ออย่างใกล้ชิ ด และมีการประเมิ นผลที่เกิดขึ้นจากการพัฒนาเป็ นระยะ ลักษณะการพัฒนา
เป็ นภาระงานปกติ ไม่เป็ นการสร้างภาระหรือกระทบงานในหน้าที่ แต่ทุกคนที่อยู ่ในกระบวนการพัฒนาตั้ งเป้ าหมายในเรื่ อง
คุณภาพผู้ เรี ยนร่วมกัน รูปแบบการพัฒนาในลักษณะนี้ จะสามารถแก้ปั ญหาคุ ณภาพของครู และผู้ บริ หารในสถานศึกษา
ขนาดเล็กได้เป็ นอย่างดี แต่รู ปแบบ วิธีการ ลักษณะการดําเนิ นงานที่เหมาะสม รวมทั้ งประเด็นอื่นๆที่จะทําให้การพัฒนาครู
และผู ้ บริ หารสถานศึ กษาแบบใช้โรงเรี ยนเป็ นฐานเป็ นไปอย่างมีคุณภาพ ยังไม่มีผู้ ศึ กษาหรื อพัฒนาแนวทางหรื อรูปแบบที่
ชัดเจนในการเผยแพร่ เพื่อนําสู่ การปฏิบัติในวงกว้าง จึงจําเป็ นต้องศึกษาวิ จัยและพัฒนารู ปแบบที่เหมาะสมในแต่ละพื้ นที่ที่มี
บริ บทต่างกัน เพื่อนําเสนอต่อหน่วยงานที่ เกี่ยวข้อง สามารถนําไปพัฒนาครู และผู้บริ หารสถานศึกษาในโรงเรี ยนขนาดเล็ก
(สํานักงานเลขาธิ การสภาการศึกษา. 2553)
587
การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิ ทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 22 ประจำปี 2555