เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 65

2
บทนา
การย้ายถิ่ นของคนไทยเชื้ อสายมลายูในสามจั งหวัดชายแดนภาคใต้มีมาก่อนที่ดินแดนมลายูได้ตกเป็ นอาณา
นิ คมของอังกฤษ เมื่ อปี พ.ศ. 2452 ที่ สยามและอังกฤษทาข้อตกลงแบ่งแยกดินแดนรัฐกลันตัน (Kelantan) รั ฐเคดาห์
(Kedah) รัฐตรั งกานู (Terengganu) และรัฐเปอร์ริ ส (Perlis) เป็ นของอังกฤษ และพื้ นที่จังหวัดปัตตานี ยะลา นราธิ วาส
สตูล และสงขลาเป็ นดินแดนของประเทศไทย การแบ่งแยกเส้นเขตแดนครั้ งนั้ นเป็ นการแบ่งแยกคนไทยเชื้ อสายมลายู
ออกจากแผ่นดินมลายู แต่เส้นแบ่งเขตแดนระหว่ างประเทศไทยและประเทศมาเลเซียเป็ นเพี ยงเส้นเขตแดนทางการเมือง
การปกครองเท่านั้ น แต่ความสัมพันธ์ทางสังคมและวัฒนธรรมของคนไทยเชื้อสายมลายูกับคนมาเลเซี ยเชื้ อสายมลายูใน
ประเทศมาเลเซี ยยังคงมีความสัมพันธ์กันอย่างต่อเนื่องจนถึงปั จจุบัน
การย้ายถิ่นของแรงงานคนไทยเชื้อสายมลายู จากจังหวัดชายแดนภาคใต้เข้าไปรั บจ้างทางานในประเทศ
มาเลเซี ยเป็ นสิ่ งที่ปฏิ บัติกันมายาวนาน โดยเฉพาะการย้ายถิ่นที่ ไม่ถูกต้องตามกฎหมาย ( illegal migration) ผ่ านการ
ช่วยเหลือของเครื อข่ายการย้ายถิ่ นทั้งในประเทศไทย และประเทศมาเลเซี ยในรั ฐชายแดนของประเทศมาเลเซี ยที่ มี
พรมแดนติดต่อกับประเทศไทย คือ รัฐกลันตัน รัฐเคดาห์ รั ฐเปอร์ริ ส และรั ฐเปรั ค ปัจจุ บันการย้ายถิ่ นของแรงงานคน
ไทยเชื้อสายมลายูที่ เข้าไปทางานในประเทศมาเลเซี ยไม่เพี ยงจากัดรูปแบบการเดิ นทางเข้าไปทางานแบบตามฤดู กาล
เท่านั้ น(seasonal labour migration) และแบบเช้าไปเย็นกลับ (commuting labour migration) แต่การย้ายถิ่นเข้ าไปทางาน
แบบไป ๆ มา ๆ (circular labour migration) ได้เข้ามามีบทบาทสาคัใทาให้มีแรงงานคนไทยเชื้ อสายมลายูย้ายถิ่นเข้าไป
ประเทศมาเลเซียจานวนมากขึ้ น ทั้ งจานวนคน และพื้ นที่ปลายทาง (destination areas) ของการย้ายถิ่นก็ ขยายวงกว้าง
ออกไปยังรัฐอื่ น ๆ ทั่วประเทศมาเลเซี ย (Klanarong, 2003) โดยเฉพาะการเข้าไปเป็ นแรงงานรั บจ้างในร้ านต้มยา
(ชิดชนก ราฮิมมูลา, 2551; Muhamed & Chantavanich, 2001)
ร้านต้มยาเป็ นธุรกิจร้านอาหารไทยฮาลาลที่ได้รับความนิ ยมในประเทศมาเลเซียซึ่ งเป็ นธุ รกิจขนาดเล็ ก และ
ธุรกิ จครอบครัว โดยส่ วนใหใ่มีคนไทยเชื้อสายมลายูที่เป็ นพลเมืองของประเทศมาเลเซี ยเป็ นผู ้ประกอบการธุรกิจ ธุรกิ จ
ร้านต้มยานี้ เป็ นศูนย์กลางความสัมพันธ์ระหว่างผู ้ประกอบการคนไทยเชื้อสายมลายูและแรงงานคนไทยเชื้ อสายมลายู
จากสามจั งหวัดชายแดนภาคใต้ เนื่ องจากการมีธุ รกิจร้ านต้มยาเป็ นจานวนมากในประเทศมาเลเซี ยทาให้ มีความ
จาเป็ นต้องอาศัยแรงงานคนไทยเชื้ อสายมลายูจานวนมากเพราะแรงงานไทยเชื ้อสายมลายูเป็ นแรงงานต่ างชาติที่ มีต้นทุน
แรงงานต่ากว่าแรงงานท้องถิ่นในประเทศมาเลเซี ย ประกอบกับผู ้ ประกอบการคนไทยเชื้ อสายมลายูมีเครื อข่ายการย้ายถิ่ น
ที่เชื่อมโยงความสัมพันธ์ทางสังคมระหว่างถิ่นปลายทาง (destination areas) ในประเทศมาเลเซี ยกับถิ่ นต้นทาง (sending
areas) ในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ในการจัดหาแรงงานคนไทยเชื้ อสายมลายูเข้าไปทางานในร้ านต้มยาในประเทศ
มาเลเซีย
เครื อข่ายการย้ายถิ่นของแรงงานคนไทยเชื้อสายมลายูในธุรกิจร้านต้มยาเปรี ยบเสมื อนเส้นใยแมงมุมที่ มีการถัก
ทอเชื่อมโยงระหว่างกันและกัน และยังมีการขยายวงกว้างออกไป ทาให้มีความสัมพันธ์และโครงสร้างของเครื อข่ายอย่าง
กว้างขวางในประเทศมาเลเซีย เครื อข่ายการย้ายถิ่ นของแรงงานคนไทยเชื้อสายมลายูนี้ มีบทบาทสาคัใต่อกระบวนการ
ย้ายถิ่นข้ามพรมแดนระหว่างไทย-มาเลเซีย บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายถึงบทบาทของเครื อข่ายการย้ายถิ่นของ
แรงงานคนไทยเชื้อสายมลายูที่ทางานในร้านต้มยาที่ประเทศมาเลเซีย รวมถึ งความเป็ นมาของธุรกิ จร้านต้มยาที่เป็ นหัวใจ
หลักของแรงงานคนไทยเชื้อสายมลายูที่ทางานในประเทศมาเลเซี ย ซึ่ งจะช่วยให้เกิดความเข้าใจต่อเครื อข่ายการย้ายถิ่นที่
มีความสาคัใในการย้ายถิ่ นแรงงานข้ามพรมแดนไทย-มาเลเซียของแรงงานคนไทยเชื้ อสายมลายูในพื้นที่จังหวัดชายแดน
ภาคใต้ของประเทศไทย ทั้งบทบาทเชิ งบวกและบทบาทเชิงลบที่มีต่อเครือข่ายการย้ายถิ่น